1.تعریف شتاب دهنده و مزایای آن:
قرارداد شتاب‌دهنده و استارتاپ قراردادی است که میان شتاب‌دهنده و استارتاپ منعقد شده و به‌موجب آن، شتاب‌دهنده در ازای دریافت بخشی از سهام استارتاپ، مقداری از سرمایه و دانش خود را در اختیار طرف دوم قرار می‌دهد.
تصور کنید که صاحب یک ایده فناورانه و بدیع هستید و می‌خواهید کسب‌وکار مرتبط با آن ایده را آغاز کنید. برای شروع به فعالیت دو راه پیش‌روی شما خواهد بود:
1) خودتان دست به کار شوید و سعی کنید با آزمون و خطا و با سرمایه‌ی شخصی، استارتاپ خود را راه‌اندازی کنید.
2) از دانش، تجربه و سرمایه شخص دیگری استفاده کنید و در عوض، بخشی از سهام استارتاپ را به وی واگذار کنید.
راه دوم دقیقاً همان مسیر شتابنده است. در واقع امر، بسیاری از افراد دارای ایده‌های درخشانی هستند؛ اما سرمایه و تجربه کافی را در اختیار ندارند. در این شرایط می‌توان از کمک شتاب‌دهنده‌ها (accelerator) استفاده کرد. تعریف شتاب‌دهنده‌ها باتوجه‌به عنوان آن صورت می‌پذیرد:
شتاب‌دهنده‌ها اشخاصی هستند که سرمایه و تجربه خود را در اختیار دارندگان ایده قرار می‌دهند و در عوض، بخشی از سهام یا سود استارتاپ را برای خود بر می‌دارند. به بیان ساده تر، این اشخاص فرآیند ایده تا اجرا را بسیار کوتاه کرده و منجر به تسریع رشد استارتاپ می‌شوند.
1.1. مزایای شتاب‌دهنده‌ها:
مزایای شتاب‌دهنده‌ها، هم برای استارتاپ‌ها و هم برای جامعه، بسیار زیاد است. بااین‌حال ما در این بخش تنها به بیان چند مورد آن می‌پردازیم.
1.1.1. بهبود ایده:
از دید یک استارتاپ، شتاب دهنده ها شرایطی را فراهم می‌کنند تا مدل کسب‌وکار استارتاپ بهبود یافته و محصولاتش ارتقا یابد.
1.1.2. توسعه‌ی کارآفرینی:
وجود شتاب دهنده ها و حمایت های مالی و علمی آنان، منجر به ایجاد شغل و توسعه فناوری می‌گردد. در واقع با حضور چنین اشخاصی، ایده‌پردازان با خیال راحت‌تری ایده خود را اجرایی می کنند. دلیل این امر آن است که افراد مبتکر دیگر نیاز نیست که خود اقدام به جمع آوری سرمایه نمایند و میتوانند از مساعدت های شتاب‌دهنده استفاده کنند.
1.1.3. حمایت‌های جانبی و تخصصی:
استارتاپ ها میتوانند در زمینه های خاصی مانند فضاهای اداری، مشاوره حقوقی، تبلیغات، مشاوره‌های تخصصی و غیره از مساعدت های شتاب دهنده ها بهره مند شوند. به عنوان مثال، شتاب دهنده الف میتواند محیط فیزیکی متناسبی را در اختیار صاحبان ایده ای قرار دهد تا ایشان ایده خود را اجرایی سازند.
با استفاده از این قرارداد و همکاری با شتاب‌دهنده‌ها، استارتاپ‌ها میتوانند از راهنمایی‌های تخصصی بهره‌مند شوند. مثلاً اگر استارتاپی در حوزه خدمات مالیاتی افتتاح کنید، می‌توانید از راهنمایی‌های تخصصی یک مشاور مالیاتی استفاده کنید. این امر باعث می‌شود که استارتاپ شما با چالش‌های کمتری مواجه شود.
1.1.4. شبکه سازی:
وجود شتاب دهنده میتواند از لحاظ شبکه سازی به نفع استارتاپ ها باشد. مثلا شتاب دهنده الف میتواند به خوبی برای استارتاپ تبلیغ کند یا افراد توانمند را به استارتاپ جذب نماید.
1.1.5. تسهیل جذب سرمایه:
در مواردی ممکن است شتاب دهنده اقدام به سرمایه گذاری در استارتاپ نماید. در واقع اگر استارتاپ شما شامل ایده درخشانی باشد، شتاب دهنده خود اقدام به سرمایه گذاری در استارتاپ نموده و در ازای آن سهام استارتاپ را مالک خواهد شد.
1.1.6. ارتقای مهارت ها:
در زمانه حاضر، تخصص حرف اول را می‌زند و از ارزش بسیار بالایی برخوردار است. ممکن است در ابتدای ایجاد یک استارتاپ، در برخی زمینه‌ها فاقد دانش تخصصی باشید. در این صورت می‌توانید از کمک‌های یک شتاب‌دهنده استفاده کنید. شتاب‌دهنده‌ها معمولاً اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزشی می‌کنند و این امر کاملاً به نفع شماست.
1.1.7. حفظ منابع:
بسیاری از شتاب‌دهنده‌ها، مدل‌های عملیاتی و طرح‌های مالی را ارائه می‌کنند که به‌شدت برای شما سودمند است. از طرف دیگر این اشخاص از اسناد حقوقی آماده‌ای بهره‌مند می‌شوند و میتوانند این موارد را در اختیار شما قرار دهند. بدیهی است که استفاده از شتاب‌دهنده در این حالت برای شما مطلوبیت بالایی خواهد داشت.
لازم به ذکر است که استفاده از شتاب‌دهنده‌ها امر غیرمرسومی نیست و مثلاً اپلیکیشن Dropbox به‌عنوان یکی از برنامه‌های پیشرو در زمینه ذخیره‌سازی ابری، از مساعدت‌های شتاب‌دهنده‌ها بهره‌مند شده بود
با توضیحات مذکور می‌توان پی به اهمیت شتاب‌دهنده‌ها در یک استارتاپ برد. در واقع، شتاب‌دهنده‌ها نقشی اساسی در موفقیت یا عدم موفقیت یک استارتاپ بازی می‌کنند و به همین دلیل، باید روابط بین شتاب‌دهنده و هم‌بنیانگذاران یک استارتاپ به نحو مناسبی تنظیم شود. اینجاست که قرارداد شتاب‌دهنده و استارتاپ وارد عمل می‌شود.
2.قرارداد شتاب‌دهنده و استارتاپ:
قرارداد شتاب‌دهنده‌ی استارتاپ (Startup Accelerator Agreements) که به آن قرارداد شتاب‌دهی نیز گفته می‌شود، قراردادی است که طرح کلی روابط میان استارتاپ و شتاب‌دهنده را ترسیم کرده و انتظارات و میزان مشارکت اشخاص را مشخص می‌سازد. به بیان ساده تر، این قرارداد به تنظیم روابط استارتاپ‌ها و شتاب‌دهنده‌ها کمک بسزایی کرده و حقوق و وظایف طرفین را مشخص می‌سازد.
تاب‌دهنده به اتمام رسید، طرفین وارد بحث‌های قراردادی می‌شوند. در فاز اولیه، شتاب‌دهنده در ابتدا اقدام به بررسی نقاط قوت و ضعف استارتاپ میکند. مثلاً در قرارداد ذکر می‌شود که تا یک ماه، شتاب‌دهنده باید به ارزیابی استارتاپ بپردازد تا بتواند به نحو بهتری اهداف آینده استارتاپ را تنظیم نماید.
2.1. بندها و اجزای مهم قرارداد:
2.1.1. سهام مابه‌ازا:
معمولاً شتاب‌دهنده‌ها در ازای تزریق مبلغ مشخصی از سرمایه، خواستار دریافت درصدی از سهام استارتاپ هستند. مثلاً یک شتاب‌دهنده مبلغ 200 میلیون تومان در یک استارتاپ سرمایه گذاری میکند و در ازای آن، خواستار 10% سهام استارتاپ می باشد. در قرارداد میان شتاب دهنده و استارتاپ، مبلغ سرمایه گذاری و مقدار مالکیت سهام باید مشخص شود. به همین دلیل یکی از بند های قرارداد شتاب دهنده، مربوط به حقوق و تعهدات طرفین در رابطه سهام استارتاپ است. در واقع در این بند ذکر می‌شود که بنیان گذاران استارتاپ حاضرند چه مقدار از سهام استارتاپ را در اختیار شتاب دهنده قرار دهند تا نامبرده به همکاری ترغیب شود.
از آنجا که شتاب دهنده نقشی مهم در موفقیت استارتاپ ایفا میکند، ممکن است خواستار سهام ممتازی گردد. امتیازات سهام ممتاز متنوع است و استارتاپ و شتاب دهنده میتوانند یکی از این امتیازات را انتخاب کنند. ما به برخی از این امتیازات مهم می پردازیم:
_ شرط مربوط به عدم رقیق‌سازی سهام: ما سابق‌براین به این شرط پرداخته‌ایم؛ اما اجمالاً بدانید که در صورت درج چنین شرطی، درصد مالکیت سهام شتاب‌دهنده حفظ شده و وی میتواند قدرت تصمیم‌گیری خود را حفظ نماید. این شرط به نفع شتاب‌دهنده بوده و میتواند منجر به ترغیب آنان به انعقاد قرارداد شود.
_شرط اولویت در تصفیه: شتاب‌دهنده ممکن است به‌منظور اطمینان از حفظ سرمایه خود، شروط مربوط به اولویت در تصفیه را در قرارداد ذکر کند تا در فرض تصفیه شرکت استارتاپی، سرمایه وی حفظ شده و از اولویت بالاتری در تصفیه برخورد باشد.
شروط مربوط به نحوه تصمیم‌گیری: شتاب‌دهنده‌ها ممکن است خواستار حقوق خاصی شوند. مثلاً بخواهند که در انتخاب هیئت‌مدیره نقش بازی کنند و یا تصمیمات مهم در استارتاپ به تأیید ایشان برسد. در این صورت، شرایط مربوط به تصمیم‌گیری شتاب‌دهنده‌ها در این قرارداد ذکر می‌شود. مثلاً ممکن است تعدادی سهام ترجیحی به آنان داده شود.
2.1.2.مدت قرارداد:
قرارداد شتاب‌دهنده اهمیت زیادی دارد. در واقع، در این قرارداد منابع مالی، تخصص و تجربه یک شتاب‌دهنده در اختیار یک استارتاپ قرار می‌گیرد. بدیهی است که چنین عقدی نمی‌تواند نامحدود باشد و روابط طرفین در چارچوب زمانی مشخصی دنبال خواهد شد. در قرارداد میان شتاب‌دهنده و استارتاپ باید ذکر شود که شتاب‌دهنده تا چه مدتی ملزم به ارائه خدمات تخصصی به استارتاپ است. مثلاً به مدت 6 ماه باید کارگاه های آموزشی را دایر کرده و به استارتاپ ما یاری رساند.
2.1.3. تعهدات طرفین:
در این قرارداد باید دقیقاً مشخص شود که شتاب‌دهنده، چه منابعی را در اختیار استارتاپ قرار خواهد داد. ازاین‌قبیل است منابع مالی، علمی، فضاهای کاری، منابع تجربی. مثلاً آیا تنها ملزم به ایجاد یک فضای اداری است یا آنکه می‌بایست مشاوره حقوقی را نیز در اختیار استارتاپ قرار دهد.
2.1.4. هدف‌گذاری:
ممکن است در قرارداد ذکر شود که استارتاپ باید در مدت‌زمان مشخصی به اهداف معین دست یابد. مثلاً در مدت‌زمان شش ماه باید به سوددهی برسد یا آنکه در این مدت‌زمان باید حداقل 500 مشتری داشته باشد. در غیر اینصورت ضمانت اجراهایی برای استارتاپ وجود خواهد داشت و مثلا منجر به فسخ قرارداد از جانب شتاب دهنده خواهد شد. همچنین، برخی از شتاب‌دهنده‌ها ممکن است تامین بخشی از سرمایه یا ارائه‌ی برخی خدمات را منوط به تحقق اهداف مشخصی توسط استارتاپ نمایند.
2.1.5 برنامه زمانی سرمایه‌گذاری:
در قرارداد، یک برنامه زمانی برای سرمایه گذاری ذکر می‌شود که معمولاً در چند قسط است. این امر به این معناست که شتاب دهنده باید در طی چند قسط اقدام به سرمایه گذاری در استارتاپ کند. چنین بندی، بیشتر ماهیت کنترلی بر استارتاپ داشته و باعث می‌شود استارتاپ تعهدات خود را برای وصول اقساط بعدی سرمایه، به‌خوبی به انجام برساند.
2.1.6. ملاحظات حقوقی در رابطه با مالکیت فکری:
یک قرارداد خوب، قراردادی است که از بروز اختلاف آتی جلوگیری کند. به همین دلیل هم هست که باید تمامی شرایط و تعهدات طرفینی، به نحو مشخصی در قرارداد ذکر شوند. یکی از بندهای مهم دراین‌رابطه، بحث‌های مربوط به مالکیت فکری است. در واقع با درج این بند، خیال طرفین از بابت حفظ آورده‌های فکری‌شان آسوده می‌گردد. علت آن است که استارتاپ‌ها از ایده‌هایی تشکیل می‌شوند که دارای ارزش مادی بسیاری است. به همین دلیل، تا جای ممکن سعی می‌کنند که مالکیت فکری ایده‌های خود را حفظ نموده و از افشای آن جلوگیری کنند. به‌منظور مقابله با افشای اطلاعات، بندی در این قرارداد ذکر می‌شود تا محرمانگی اطلاعات را حفظ کرده و مانع از افشای اطلاعات استارتاپ توسط شتاب‌دهنده گردد.
ما در این بخش به بررسی جزئی‌تر این بند می‌پردازیم:
_ تعریف مصادیق خاص مالکیت فکری: اگر استارتاپ شما مرتبط با مصادیق خاصی از مالکیت فکری است که در قانون به خوبی بیان نشده است، بهتر است به تعریف این مصادیق بپردازید. مثلاً اگر یک استارتاپ مرتبط با برنامه‌های کامپیوتری هستید، در قرارداد ذکر کنید که کدهای منبع شما نیز نوعی مالکیت فکری محسوب می‌شود. در غیر این صورت در صورت افشای اطلاعات، با چالش‌های بسیاری مواجه خواهید شد.
_مالکیت آورده‌های فکری: حتماً مشخص کنید که مالکیت فکری محصولات و خدمات استارتاپ با چه کسی است. اصولاً این مالکیت با استارتاپ است؛ اما ممکن است شتاب‌دهنده‌ای سرمایه کلانی را در پروژه تزریق کند و در عوض، خواهان مالکیت فکری بخشی از آورده‌ها باشد. به‌هیچ‌عنوان این موارد را مسکوت نگذارید.
2.1.7. توافق‌نامه محرمانگی اطلاعات و عدم افشای آن:
حفاظت از اطلاعات استارتاپ، امری حیاتی است. به همین دلیل بهتر است این بند را در قرارداد وارد نمایید تا در طول مدت قرارداد، طرفین از افشای اطلاعات طرف دیگر پرهیز نمایند.
2.1.8. روش حل‌وفصل اختلاف:
بندهای قرارداد و مالکیت‌های فکری آن، از اهمیت بسیاری برخوردارند. به همین دلیل ممکن است به دلیل ویژگی‌های داوری و انعطاف‌پذیری آن، حل اختلاف در این زمینه را به داوری ارجاع دهید. در این صورت لازم است که در قرارداد شرط حل اختلاف درج شود تا اگر اختلافی در زمینه بندهای قراردادی پیدا کردید به داوری رجوع کنید.
2.1.9. شروط مربوط به عدم رقابت:
تعدادی از شتاب‌دهنده‌ها ممکن است از استارتاپ‌ها بخواهند که از همکاری با سایر شتاب‌دهنده‌ها اجتناب ورزند. این شرط را شرط عدم رقابت گویند. مثلاً شتاب‌دهنده استارتاپ را به مدت 2 سال از همکاری با سایر شتاب دهنده ها منع میکند.
2.1.10. فسخ قرارداد:
ممکن است بنیان‌گذاران استارتاپ به این نتیجه برسند که ادامه کار استارتاپ به صلاحشان نیست یا آنکه شتاب‌دهنده‌ها ادامه همکاری را به سود خود ندانند. در این صورت، شرایط مربوط به فسخ قرارداد در عقد ذکر می‌شود. مثلاً بیان می‌شود که اگر شتاب‌دهنده قبل از اتمام مدت قرارداد از ادامه همکاری امتناع ورزد، ملزم به پرداخت خسارات خاصی است.
جهت مشاوره با دکتر نجات زادگان به پیج اینستاگرام زیر مراجعه کنید.
نتیجه گیری:
1. شتاب‌دهنده چیست؟
شتاب‌دهنده شخصی حقیقی یا حقوقی است که منابع مالی و تخصص خود را در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهد تا با سرعت بیشتری به رشد برسند.
2.قرارداد شتاب‌دهنده و استارتاپ چیست؟
قراردادی است که میان استارتاپ و شتاب‌دهنده منعقد می‌شود و به‌موجب آن شتاب‌دهنده متعهد است در ازای دریافت سهام استارتاپ، سرمایه خود و یا دانشش را در اختیار استارتاپ قرار دهد.
3.بندهای قرارداد شتاب‌دهنده و استارتاپ کدام‌اند؟
این قرارداد بندهای مهمی دارد که شامل تعهدات طرفین، بحث های مربوط به نحوه سرمایه گذاری و اختصاص سهام ممتاز، شروط مربوط به مالکیت فکری و عدم رقابت، حل اختلاف، شرایط فسخ و قانون حاکم می‌شود.
به‌خاطر داشته باشید که قرارداد شتاب‌دهنده – استارتاپ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و روابط طرفین را تنظیم میکند. بهتر است در هنگام انعقاد این قرارداد از مساعدت‌های یک مشاور تخصصی در حوزه استارتاپ‌ها بهره‌مند شوید.
