علاوه بر ثبت یک شخصیت حقوقی مرتبط با کسب‌وکار مانند شرکت یا موسسه، یکی از مهم‌ترین اقداماتی که مدیران کسب‌وکارها باید برای حفاظت از کسب‌وکار خود انجام بدهند، اخذ مجوزهای لازم و ثبت رسمی دارایی‌های خود است. از جمله مجوزهای عمومی مورد نیاز برای کسب‌وکارهای اینترنتی می‌توان به اینماد، ساماندهی، مجوز اتحادیه‌ی کسب‌وکارهای مجازی و عضویت در نظام صنفی رایانه‌ای اشاره کرد. همچنین، بسیاری از استارتاپها برای فعالیت خود، نیازمند مجوزهای تخصصی‌تری مانند گواهی امنیتی محصول (ارم) یا گواهی امنیتی شرکت (افتا) یا گواهی ارزیابی امنیتی آزمایشگاه هستند. افزون بر دریافت مجوزهای لازم فعالیت که امر مهمی جهت پیشگیری از فیلترینگ و دستور توقف فعالیت‌ها محسوب میشود، توصیه میشود تا دارایی‌های فکری مختلف یک کسب‌وکار، با ثبت نام و علامت تجاری (برند)، ثبت اختراع (پتنت)، ثبت طرح صنعتی، ثبت نرمافزار مورد حفاظت حقوقی قرار بگیرد. مفتخر هستم که به عنوان یک وکیل کسب‌وکار، در کنار سایر خدمات حقوقی تخصصی، خدمات ذکر شده در بالا را نیز به شما ارائه می‌کنم.
هدف اصلی صاحب هر دارایی فکری‌ای، دستیابی به منافع اقتصادی و تجاری هرچه بیشتر از آن می‌باشد که این امر با حق انحصاری بهره‌برداری از حقوق مالکیت فکری پدید می‌آید. در واقع زمانی که افراد اقدام به ثبت اموال فکری خود می‌نمایند، از هرگونه سوءاستفاده اشخاص ثالث و رقبا در امان بوده و این اشخاص نمی‌توانند بدون موافقت مالک اقدام به استفاده، عرضه برای فروش، فروش یا هرگونه بهره‌مندی دیگری نسبت به اموال فکری ثبت‌شده نمایند. در فرض سواستفاده رقبا نیز مالک میتواند از اقدامات آنان جلوگیری نموده و از راه‌های قانونی خسارات وارد شده را مطالبه کند.
همچنین در صورت عدم ثبت اموال فکری، شرکت‌های رقیب که امکانات لازم برای به ثمر رساندن نوآوری را نداشته‌اند می‌توانند نوآوری را کپی کرده و محصول نهایی را به قیمت پایین به بازار عرضه نمایند.
اخد انحصار در استفاده از اموال فکری که با هدف حمایت از ابتکار و فکر افراد در برابر اشخاص ثالث صورت می‌گیرد، مزیتی است که حقوق مادی و معنوی اموال فکری را در اختیار مالک آن قرار می‌دهد. در صورت عدم ثبت اموال فکری، زمانی که شخصی با سعی و تلاش خود دارایی فکری‌ای ایجاد کرده، بصورت ناعادلانه از بهره‌برداری از کوشش خود محروم میگردد چراکه اموال فکری بدون مالک قابلیت بهره‌برداری توسط همه‌ی افراد را دارند و نمی‌توان تا قبل از ثبت آنها از این مسئله جلوگیری نمود.
پیشرفت تکنولوژی و شبکه های اطلاع رسانی ازجمله اینترنت علی رغم مزایای غیرقابل انکارش باعث شده تعرضات به آثار فکری دیگران و عدم رعایت حقوق فکری رفته‌رفته افزایش یابد و همین مسئله منجر شده تا حقوق مالکیت فکری برای قانون گذاران بیشتر اهمیت پیدا کند.
در کشور ما در خصوص مالکیت فکری قوانینی ازجمله “قانون علامت صنعتی و تجارتی مصوب 1304″، “قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310″، “قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348” و “قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386″، به تصویب رسید که همگی در پی حمایت حقوقی و کیفری از مالکیت فکری بوده و در برخی مواد برای کسانی که نسبت به مالکان قانونی دارایی‌های فکری، اقدام غیرقانونی صورت دهند مجازت تعیین نمودند.
برای مثال مطابق ماده 23 قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان، “هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است بنام خود یا بنام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً بنام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند بحبس تأدیبی از شش ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.”
بدون شک برای یک سرمایه گذار حرفه ای انتخاب شخص یا شرکتی که از نظر قانونی مورد حمایت بوده و بطور کامل از حقوق مادی و معنوی یک دارایی فکری بهره مند می گردد، اهمیت ویژه‌ای دارد. زمانی که یک نوآوری بوجود می‌آید تا زمانی که مال آن را ابراز نکرده از سوءاستفاده در امان است اما در صورتی که کسی بخواهد ا از محصول، طرح صنعتی، علامت تجاری و انواع دارایی فکری خود استفاده نماید ناچار است آن را برای جذب سرمایه‌گذار ارائه نموده و خطر سوءاستفاده از آن را فراهم نماید. ثبت اموال فکری به اشخاص این اجازه را می‌دهد که جهت جذب سرمایه بدون ترس از کپی‌برداری رقبا از نوآوریشان، با شرکتها یا افراد تجاری و سرمایه‌گذاران به مذاکره بپردازند و محصول جدید به بازار ارائه نمایند.
علاوه بر این، یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای در خصوص مدیریت دارایی خود محتاط بوده و سرمایه‌ی خود را خرج محصول فکری‌ای که ثبت‌نشده و هر لحظه امکان سوءاستفاده از آن فراهم است، نمی‌کند. در واقع یک سرمایه‌گذار پیش از سرمایه‌گذاری در یک کسب و کار ابتدا سوالاتی از قبیل اینکه آیا اقدامات مناسب نسبت به حفظ دارایی‌های فکری انجام شده است؟ آیا امکان مقابله با نقض‌های احتمالی وجود دارد؟ آیا بررسی کامل برای اطمینان از عدم نقض دارایی‌های فکری توسط دیگران صورت گرفته است؟ و.. مطرح می‌نماید. بنابراین بهتر است پیش از اینکه با یک سرمایه‌گذار صحبت کنید، نسبت به ثبت اموال فکری اقدام نمایید.
منظور از افزایش ارزش تجاری مال فکری با ثبت آن، افزایش میزان سود حاصل از به کارگیری این اموال است. بسیاری از استارتاپها با ثبت اموال فکری خود می‌توانند ارزش شرکت را افزایش داده و شانس خروج پرسود را افزایش دهند. علت اهمیت زیاد ثبت اموال فکری برای ایجاد ارزش تجاری این است که اموال فکری ثبت‌شده موجب برخورداری شرکتها از مزیت رقابتی در بازار، گسترش بازارهای جدید، رشد کسب‌وکار، ایجاد مشارکت و جذب سرمایه میگردد. این در حالی است که یک دارایی فکری ثبت‌نشده به علت سهولت در تکثیر و امکان سوءاستفاده ارزش چندانی نداشته و حتی میتواند توسط رقبا و بنام آنها به ثبت رسیده و ارزشش را برای مالکی که آن را ثبت ننمود، بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش داده و در مواردی بطور کامل از دست دهد.
من سعید نجات زادگان، وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای بین‌المللی (IBA) هستم. دوره‌ی دکتری خودم رو در رشته‌ی حقوق خصوصی، در دانشگاه شهید بهشتی سپری کردم و به تدریس حقوق در دانشگاه‌ها می‌پردازم. یکی از خدمات من، اخذ مجوزهای لازم برای کسب‌وکارها و ارائه‌ی خدمات ثبتی مرتبط با فعالیت آن‌هاست. تجربه‌ی هم‌بنیانگذاری و مدیریت یک شرکت فناور استارتاپی (DadPardaz.com) و همکاری با شرکتها و استارتاپ‌های بزرگ، فرصت مغتنمی برای آشنایی عملی با امور ثبتی و اخذ مجوزهای مرتبط با کسب‌وکارهای اینترنتی را در اختیار من قرار داده است.
بله. به علت مزایایی مانند پیشگیری از سوءاستفاده رقبا، اخد انحصار در استفاده از اموال فکری، دریافت حمایت حقوقی و کیفری قانونی، جذب سرمایه‌گذار حرفه‌ای و افزایش چشمگیر ارزش تجاری مال فکری که هرکدام در بالا بطور کامل بررسی شد، ثبت دارایی فکری لازم است.
برای ثبت اموال فکری مانند علائم تجاری و خدمات، طرحهای صنعتی، نام و علامت تجاری و.. نیاز به آگاهی کامل و تسلط بر قوانین و مقررات حاکم بر آن است. برای مثال برخی مقررات علائم تجاری شامل این موارد میشوند: قابل ثبت نبودن برخی علائم تجاری، وجود شرایط قانونی تنظیم اظهارنامهی ثبت علامت، قابل اعتراض بودن اظهارنهی ثبت علامت، برخوردار بودن متقاضی ثبت از برخی حقوق و امتیازات قانونی تا پیش از ثبت علامت، مدتدار بودن برخی حقوق ناشی از ثبت علامت، شرایط قانونی تمدید مدت اعتبار حقوق ثبت علامت و… . بنابراین مشاهده میگردد که در زمینه ثبت اموال فکری مقررات و شرایط قانونی خاصی حاکم است که تنها یک وکیل مجرب و متخصص در این زمینه نسبت به آنها آگاه به آن بوده و میتواند تمامی اقدامات را منطبق با شرایط قانونی پیش ببرد.
بخش اعظم دارایی شرکتها و استارتاپها ، دارایی فکری آنان است. این دارایی که بطور عمده حاصل فعالیتهای فکری و تحقیقاتی است به شکلهای گوناگون دیده میشود و انواع مهم آن که نیاز به ثبت دارند عبارتند از اختراع (پتنت)، علائم تجاری و خدمات، طرحهای صنعتی، نام و علامت تجاری (برند) و نرمافزار.
علامت تجاری یا همان برند زمانی قابل ثبت خواهد بود که تمایزدهنده باشد. هدف از این تمایزدهندگی نیز این است که فرآیند تجاری‌سازی راحت‌تر انجام شود. در واقع ثبت نام و علامت تجاری (برند) موجب میشود که مصرف‌کننده با اتکا بر شهرت و اعتبار آن علامت تجاری بدون تحقیق بیشتر به کیفیت محصولات و خدمات اعتماد کرده و نسبت به تقاضای خود اطمینان داشته باشد.
برای ثبت اموال فکری مانند برند، اختراع، طرحهای صنعتی و.. مجموعهای از شرایط باید احراز گردد. برای مثال یک اختراع باید واجد شرایط تازگی، ابتکاری و کاربرد صنعتی باشد. در خصوص سایر اموال فکری نیز شرایط قانونیای نیاز است که مانند این مورد دارای ابهام بوده و معیار دقیقی برای ارزیابی برای مثال ابتکاری بودن یک اختراع وجود ندارد. به همین خاطر ممکن است شرکت یا استارتاپی که خود اقدام به ثبت کرده، با خطر ابطال مواجه شود. علاوه بر این، بررسی و تحقیق در خصوص شرایط ثبت به قدری دارای اهمیت است که یک غفلت میتواند در آینده و حتی پس از ثبت اموال فکری، صاحب آن را دچار مشکلات حقوقی و قضایی کند. در این وضعیت، اگرچه شرکت یا استارتاپ در قدم اول ثبت را به وکیل متخصص در این زمینه واگذار نکرد اما در این مرحله بهتر است از اشتباه مجدد خودداری کرده و حتما با یک وکیل ثبت اموال فکری مشکلات قانونی بعد از ثبت را پیگیری نماید.
کلیه‌ی حقوق این وب‌سایت متعلق به دکتر سعید نجات زادگان می‌باشد. کپی با ذکر منبع بلامانع و مزید امتنان است. (1402)
