قرارداد هم‌بنیان‌گذاران قرارداد مهمی است که قبل از ایجاد استارتاپ منعقد شده و طرفین آن مؤسسین استارتاپ می‌باشند درحالی‌که توافقنامه سهامداران، قراردادی اختیاری است که بعد از ایجاد شرکت منعقد شده و طرفین آن تمامی سهامداران یک شرکت می باشند.
شناخت قرارداد هم‌بنیان‌گذاران و توافقنامه سهامداران از مباحث مهمی است که اشخاص در هنگام ایجاد شرکت‌های تجاری و استارتاپ‌ها می‌بایست از مفاد آن اطلاع داشته باشند. در این مقاله قصد داریم به بررسی و مقایسه این دو نهاد حقوقی بپردازیم تا اشخاص با شناخت بیشتری به انعقاد این اسناد بپردازند. اما قبل از هر چیزی می‌بایست به نجو اجمالی، عقد و توافقنامه را تعریف نماییم تا اشخاص با شناخت بهتری نسبت به تنظیم این اسناد اقدام کنند.
۱.تعریف قرارداد و مقایسه آن با موافقت‌نامه:
در یک تعریف ساده، قرارداد به معنی یک رابطه حقوقی است که میان یک یا چند شخص ایجاد گشته و به‌موجب آن طرفین ملزم به انتقال مالی و یا انجام کاری شده‌اند. ما در تعریف قرارداد به وصف حقوقی اشاره کرده‌ایم و این امر بی‌دلیل نیست. حقوقی بودن روابط طرفین موجب می‌شود که این رابطه از سایر روابط اجتماعی متمایز گردد.
به بیان ساده‌تر، وقتی قراردادی میان اشخاص منعقد می‌گردد، اگر یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکند، طرف دیگر می‌تواند از طریق دادگاه و سایر مکانیزم‌های حقوقی، الزام طرف مقابل را خواسته و در مواردی جبران خسارت را خواستار گردد. این در حالی است که در روابط اجتماعی، عنصر الزام حقوقی وجود ندارد و مثلاً نمی‌توان دوستی را به دلیل بدقولی و خلف وعده دادگاهی کرد. درحالی‌که در قراردادی مثل پیمانکاری، اگر شخص از احداث خانه‌ای سرباز زند، می‌تواند از طریق دادگاه الزام وی را خواست و خساراتی را نیز دریافت کرد.
در پایان این قسمت باید اشاره کنیم که عقد و قرارداد هم معنی هستند و در بسیاری از موارد، موافقت‌نامه نیز با این دو عبارت هم معنی است؛ بنابراین عقد، قرارداد، توافقنامه، موافقاتنامه و الفاظ مشابه، دارای معنای یکسان بوده و همگی از حیث حقوقی الزام‌آور هستند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد قرارداد های هم بنیان گذاران میتوانید مقاله زیر را مطالعه کنید
| مولفه | قرارداد | موافقت‌نامه |
| تعریف | رابطه حقوقی الزام‌آور بین دو یا چند شخص | توافق میان طرفین که ممکن است الزام آور یا غیرالزام آور باشد. |
| الزام آوری حقوقی | الزام آور و قابل پیگیری قانونی | ممکن است الزام آور باشد ولی گاهی صرفا تفاهم اولیه است. |
| قابلیت پیگیری قضایی | بله_امکان شکایت،الزام طرف مقابل و دریافت خسارت | درصورت الزام آور بودن،بله اما درغیراینصورت،خیر. |
| مثال ها | قرارداد فروش،قرارداد پیمانکاری،اجاره نامه | تفاهم نامه،یادداشت تفاهم،توافق اولیه همکاری |
| رسمیت و ساختار | دارای چارچوب مشخص حقوقی و اغلب نیازمند شرایط قانونی معین | ممکن است غیررسمی و بدون چارچوب دقیق حقوقی باشد |
| کاربرد رایج | در معاملات حقوقی و مالی الزام آور | در مراحل ابتدایی همکاری یا جهت اعلام نیت طرفین |
| امکان تبدیل به قرارداد | ندارد(خود یک قرارداد است) | ممکن است در مراحل بعدی به یک قرارداد حقوقی تبدیل شود. |
۲.تعریف توافقنامه سهامداران و قرارداد هم‌بنیان‌گذاران:
ما در مطالب دیگری به تعریف قراردادهای هم بنیانگذاران و مفاد توافق نامه سهامداران پرداختیم.در این قسمت، تنها به جهت یادآوری و روشن‌تر شدن ذهن شما خواننده‌ی گرامی، این عناوین را تعریف می‌کنیم:
قرارداد هم‌بنیان‌گذاران، عقدی است که میان مؤسسین یک استارتاپ منعقد شده و روابط میان آنان را تنظیم می‌نماید. از سوی دیگر، توافقنامهی سهامداران، سندی است که هدف آن، تنظیم روابط شرکای یک شرکت تجاری است. در این سند، حقوق و تعهدات طرفین، میزان سهام و آورده شرکا، شرایط ورود و خروج شرکا درج می‌گردد.
۳.تفاوت‌های قرارداد هم‌بنیان‌گذاران و توافقنامه سهامداران:
3.1. از حیث طرفین عقد:
طرفین عقد در توافقنامه سهامداران، سهامداران شرکت تأسیس شده می‌باشند. سهامداران شامل مؤسسین و سرمایه‌گذارانی هستند که بعداً به جمع شرکای شرکت می‌پیوندند. درحالی‌که طرفین عقد در توافقنامه هم‌بنیان‌گذاران، صرفاً مؤسسین و بنیانگذاران یک استارتاپ هستند؛ بنابراین طرفین عقد در این توافقنامه، اشخاص محدودتری را در بر می‌گیرد.
3.2. از حیث زمان انعقاد عقد:
قرارداد هم‌بنیان‌گذاران، قبل از ایجاد استارتاپ منعقد شده و روابط میان مؤسسین را تنظیم می‌کند. درحالی‌که توافقنامه سهامداران بعد از تأسیس شرکت میان سهامداران منعقد می‌شود و روابط این اشخاص را مدیریت می‌نماید.
3.3. از حیث الزامی بودن یا اختیاری بودن انعقاد:
قرارداد هم‌بنیان‌گذاران مهم‌ترین سندی است که در هنگام ایجاد یک استارتاپ بایدتنظیم گردد؛ بنابراین این قرارداد نقش محوری را در یک استارتاپ بازی می‌کند. این در حالی است که توافقنامه سهامداران، علیرغم مزایای بی‌شماری که دارد، یک سند اختیاری محسوب شده و می‌توان از تنظیم آن صرف‌نظر کرده و برای تنظیم روابط سهامداران در شرکت‌های تجاری، به توافقات کلی ذکر شده در اساسنامه که نقش محوری را در حیات شرکت ایفا می‌کند بسنده نموده و از همین‌رو، می‌توان شرکت‌هایی را یافت که فاقد توافقنامه سهامداران هستند.
3.4. میزان اهمیت:
قرارداد هم‌بنیان‌گذاران شامل اهداف اصلی استارتاپ بوده و مهم‌ترین نقش را در ایجاد و تنظیم روابط اشخاص ایفا می‌کند. نقش‌ها و مسئولیت‌های مؤسسین، میزان مشارکت اشخاص، پیش‌بینی آینده‌ی کسب‌وکار، حقوق مالکیت فکری از جمله مواردی است که در این قرارداد درج می‌گردد. این در حالی است که توافقنامه سهامداران مسائل جزئی‌تر و دقیق‌تری را در روابط سهامداران دربرگرفته و در آن می‌توان از بیان مسائل کلی مربوط به کسب‌وکار اجتناب نمود.
لازم به ذکر است که به‌هیچ وجه از اختیاری بودن یا جزئی‌نگر بودن توافقنامهی سهامداران نباید برداشت کرد که این سند قراردادی، یک سند کم‌اهمیت یا غیرکاربردی محسوب می‌شود؛ بلکه جزئیات مندرج در این سند می‌تواند شرکت‌ها را از بسیاری چالش‌های آتی میان سهامداران که در اساسنامه قابل درج و پیش‌بینی نیست برهاند.
3.5. تفاوت در برخی از مفاد عقد:
آزادی اشخاص در تنظیم مفاد عقد در قرارداد هم‌بنیان‌گذاران بیشتر است. به همین دلیل، اشخاص در قرارداد هم‌بنیان‌گذاران می‌توانند خلاف قانون تجارت به ذکر توافقاتی بپردازند که ممکن است حتی چندان مرسوم نباشد؛ مانند حق فسخ قرارداد. این در حالی است که توافقنامه سهامداران، هرگز نمی‌تواند در تعارض با مقررات آمره‌ی قانون تجارت یا سایر قوانین آمره باشد. به‌عنوان مثال، توافقنامهی سهامداران نمی‌تواند به یکی از سهامداران، حق فسخ خودسرانه‌ی قراردادها یا عدم مسئولیت مطلق وی را پیش‌بینی نموده یا مدیران شرکت را از صدور اوراق سهام مبرا کند.
سوالات حقوقی خود را از دکتر نجات زادگان در صفحه ی پرسش و پاسخ رایگان بپرسید
۴.شباهت‌های قرارداد هم‌بنیان‌گذاران و توافقنامه سهامداران:
4.1. خاصیت تنظیم کنندگی:
هر دوی این اسناد، تنظیم کننده روابط میان اشخاص هستند. به بیان ساده‌تر، چه قرارداد هم بنیان گذاران و چه توافق نامه سهامداران، روابط و مسئولیت‌های اشخاص را در یک استارتاپ یا شرکت تجاری تنظیم می‌نمایند. به همین دلیل هم هست که شروط مربوط به مالکیت فکری، عدم رقابت، حل و فصل اختلافات، ورود و خروج اشخاص و…. در این اسناد مشترک می‌باشد.
4.2. الزام آوری:
عبارت توافقنامه نباید شما را به اشتباه اندازد. توافق نامه سهامداران و قرارداد هم بنیانگذاران هر دو نوعی قرارداد محسوب می‌شوند. از سوی دیگر همان‌گونه که در تعریف قرارداد بیان کردیم، همه عقود و قراردادها وصف حقوقی داشته و الزام آور می‌باشند. بنابراین هر دوی این اسناد برای طرفین الزام آور بوده و در صورت تخلف از مفاد آن، ضمانت اجراهای مختلفی را می‌توان علیه نقض کنندگان اعمال نمود.
همان‌گونه که بیان کردیم، قرارداد هم‌بنیان‌گذاران و توافقنامه سهامداران، هر دو جزو اسناد حقوقی الزام‌آور هستند و در صورت عدم اجرای تعهدات آن، می‌توان الزام شخص را از محاکم قضایی خواستار شد. به دلیل اهمیت و حساسیت این اسناد، بهتر است در هنگام تنظیم چنین قراردادهایی به یک وکیل متخصص مراجعه نمایید.
نتیجه گیری:
۱.قرارداد و موافقنامه چه تفاوت هایی با هم دارند؟
قرارداد و موافقنامه اصولا هم معنی می باشند و به یک توافق الزام آور اشاره دارند که اشخاص بایستی آنها را اجرا کرده و به آن احترام گذارند. در غیر اینصورت با ضمانت اجراهای قانونی مواجه خواهند شد.
۲.طرفین عقد در قرارداد هم بنیانگذاران چه تفاوتی با طرفین عقد در توافق نامه سهامداران دارد؟
در قرارداد هم بنیان گذاران، طرفین عقد مؤسسان یک استارتاپ می باشند در حالی که در توافقنامه سهامداران، طرفین عقد اعم از مؤسسین و سهامداران بعدی می باشند.
۳.اسناد مورد بررسی در چه زمانی منعقد می گردند؟
قرارداد هم بنیان گذاران در زمان ایجاد استارتاپ منعقد می شود در حالی که توافقنامه سهامداران بعد از تاسیس شرکت منعقد می شود.
