نحوه شکایت از کلاهبردار اینترنتی

جرم کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

پیش از هر چیز باید توجه داشته باشید میان کلاهبرداری اینترنتی و کلاهبرداری از طریق اینترنت تفاوت‌ وجود دارد.

به موجب تعریف ارائه شده در قانون جرایم رایانه‌ای، در کلاهبرداری اینترنتی ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه را شامل می‌شود.

همان‌طور که در تعریف قانونی این جرم پیداست در صورتی که کلاهبردار داده‌های رایانه‌ای جعلی ایجاد کند یا اقدام به تغییراتی در داده‌های رایانه‌ای نماید و از این طریق وجه یا مـال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، در این صورت جرم کلاهبرداری رایانه‌ای رخ داده است.

به طور مثال ایجاد صفحات پرداخت جعلی (فیشینگ) از بارز‌ترین اقداماتی است که در دسته‌ی کلاهبرداری اینترنتی قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر برخی از کلاهبرداری‌ها در فضای حقیقی رخ می‌دهند و صرفا از رایانه و ابزار‌های الکترونیکی برای تکمیل فرآیند کلاهبرداری استفاده می‌شود.

به طور مثال فردی با دادن وعده‌های دروغین و فریب بزه‌دیدگان، آنها را به دستگاه عابر بانک هدایت می‌کند تا به حساب وی مبالغی واریز نمایند.

این نوع جرایم با اینکه کلاهبرداری محسوب می‌شود و قابل پیگیری نیز هستند؛ اما کلاهبرداری غیر‌اینترنتی و معمولی هستند و بایستی از طریق دادسرای جرایم عمومی پیگیری شوند.

توصیه ما این است که قبل از اقدام به شکایت، جهت تعیین نوع کلاهبرداری صورت گرفته، با وکیل دادگستری مشورت نمایید.

ارکان جرم کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

همانطور که در تعریف ارائه شده توسط قانون‌گذار مشاهده می‌شود رفتارهایی که به وسیله آن‌ها جرم کلاهبرداری اینترنتی محقق می شود در قانون بیان شده است که به تفکیک از قرار زیر هستند :

الف) ورود :

منظور از ورود ، وارد کردن اطلاعات در رایانه برای پردازش است .

به طور مثال وارد کردن اطلاعات به سیستم رایانه ای بانک و موسسات مالی و اعتباری و واریز یا انتقال وجه به حساب خود و دیگری.

یا جایگزین کردن شماره حساب اصلی با شماره حساب جعلی و انتقال وجوه متعلق به دیگری به حساب مجرم.

به طور کلی هرگونه وارد کردن اطلاعات غیرمعتبر به سیستم‌های رایانه‌ای که منجر به تحصیل منفعت برای مجرم شود، در قانون جرم محسوب می‌شود.

ب) محو :

منظور از محو-از بین بردن و حذف کردن داده ها و اطلاعات است . به طور مثال کسی با دسترسی به اطلاعات بانکی اسناد بدهکاری خود را در بانک از بین ببرد .

ج) ایجاد :

منظور از ایجاد ، به وجود آوردن اطلاعاتی است که وجود نداشته اند . به طور مثال کسی اطلاعات خود را به طور غیر مجاز وارد سامانه طرح ترافیک می کند .یا از طریق ایجاد صفحات جعلی پرداخت اقدام به فریب کاربران و برداشت از حساب آنها می‌کنند.

د) متوقف کردن :

منظور از متوقف کردن ، ایجاد وقفه و قطع جریان دسترسی به اطلاعات است . به طور مثال کسی در زمان انتقال وجه با قطع جریان دسترسی و ایجاد وقفه در زمانی که پول در حال واریز به حساب دیگری است پول را وارد حساب خود کند .

ه) مختل کردن سامانه :

منظور از مختل کردن سامانه ایجاد اختلال غیر مجاز در کار سیستم رایانه‌ای و کسب منفعت برای خود در فاصله زمانی که اختلال صورت گرفته است .

به طور مثال کسی در زمان ثبت‌نام اینترنتی فروش خودرو اقدام به مختل کردن کردن سامانه رایانه‌ای نماید و دسترسی دیگران به سامانه‌ی رایانه‌ای را مختل کند و با این کار باعث شود تا خود مجرم یا عده‌ای خاص تنها موفق به ثبت‌نام و دریافت خودرو شوند.

مواردی که بالا به آن ها اشاره شد تنها قسمتی از مصادیق از مصادیق ارتکاب کلاهبرداری اینترنتی هستند .

در صورتی که رفتار مجرمانه‌ای با استفاده از داده‌های رایانه‌ای رخ دهد که منجر به تحصیل اموالی برای مجرم شود، جرم کلاهبرداری رایانه ای واقع شده است .

به بیان دیگر، موارد ذکر شده در قانون تمثیلی هستند. بدین معنا که موارد ذکر شده در قانون، صرفا شیوع بیشتری به لحاظ ارتکاب دارند.

در صورتی که کلاهبرداری اینترنتی و رایانه‌ای از طریق ارتکاب اعمالی بجز آنچه در بالا بیان شد نیز اتفاق بیفتد و منجر به تحصیل منفعت برای مجرم یا دیگران شود؛ در این صورت آن اعمال تحت عنوان کلاهبرداری رایانه‌ای قابل پیگرد خواهد بود.

مجازات جرم کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

به موجب قانون جرایم رایانه‌ای مجرم بایستی مالی را که در جریان کلاهبرداری از بزه‌دیده به دست آورده به وی بازگرداند و علاوه بر رد مال، یک تا پنج سال حبس تعزیری و جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال الی دویست و پنجاه میلیون ریال یا مجازات حبس و جزای نقدی به صورت توامان در انتظار کلاهبردار اینترنتی خواهد بود.

نحوه شکایت و پیگیری جرم کلاهبرداری اینترنتی چگونه است؟

برای پیگیری جرم کلاهبرداری اینترنتی بایستی ابتدا به دادسرای جرایم رایانه‌ای یا دفاتر خدمات قضایی جهت تنظیم شکواییه اقدام نمایید. دادسرای جرایم رایانه‌ای یا دفاتر خدمات قضایی، پس از ثبت شکایت کلاهبرداری اینترنتی، موضوع را به پلیس فتا جهت انجام تحقیقات و یافتن هویت مجرم ارجاع خواهد کرد.

توجه داشته باشید که پیگیری کلاهبرداری اینترنتی از طریق پلیس فتا، پیش از مراجعه به دادسرای جرایم رایانه‌ای و ثبت شکایت در دادسرا امکان‌پذیر نیست و پلیس فتا صرفا پس از دریافت دستور قضایی از جانب دادسرا اقدام به انجام تحقیقات اولیه خواهد کرد.

بهتر است پیش از تنظیم شکواییه با وکلای دادگستری جهت تنظیم متن شکواییه و جمع‌آوری مدارک و ادله مشورت نمایید.

همچنین در صورت مواجهه با جرایم اینترنتی از جمله کلاهبرداری اینترنتی می‌توانید ضمن مراجعه به آدرس اینترنتی پلیس فتا به نشانی https://login.cyberpolice.ir/ از خدمات مشاوره‌ای در خصوص شکایت از جرایم سایبری بهره‌مند شوید.

اثبات جرم کلاهبرداری اینترنتی به چه صورت است؟

در صورت طرح شکایت در دادسرای جرایم رایانه‌ای و پیگیری موضوع از طریق مراجع قضایی بایستی مدارکی جهت اثبات وقوع جرم به مقام رسیدگی کننده ارائه دهید.

از آنجایی که در جرم کلاهبرداری اینترنتی مجرم اقدام به دریافت مبالغی پول از بزه‌دیده می‌نماید، ارائه رسید پرداخت وجه یا گردش حساب به مرجع قضایی از جمله مهم‌ترین اسنادی است که باید به مرجع قضایی تقدیم شود.

همچنین ارائه اسکرین‌شات از چت‌ها و یا صوت‌های ارسالی از فرد کلاهبردار نیز می‌تواند در زمینه شناسایی و اثبات وقوع جرم از سوی کلاهبردار کمک کند.

شگرد‌های کلاهبرداران اینترنتی جهت انجام جرم چیست؟

کلاهبرداران اینترنتی همواره از مبتکرانه‌ترین روش‌ها برای انجام جرایم خود استفاده می‌کنند.

آشنایی با شگرد‌ها و روش‌های کلاهبرداران اینترنتی باعث می‌شود تا با آگاهی از خطراتی که به واسطه کلاهبرداری در کمین کاربران است، تا حد زیادی به دور بمانید.

در اینجا چندین مورد از شگرد‌های کلاهبرداران به اختصار شرح داده می‌شود:

الف) حملات فیشینگ

کلاهبرداران با ایجاد صفحات جعلی اما کاملا مشابه با صفحات اصلی پرداخت اینترنتی و فریب بزه‌دیده برای وارد کردن اطلاعات بانکی، اقدام به خالی کردن حساب وی و سرقت اطلاعات کارت بانکی می‌کنند.

لازم است پیش از ورود اطلاعات کارت بانکی خود، از قابل اطمینان بودن فروشگاه اینترنتی و همچنین صحیح بودن آدرس اینترنتی مربوط به پرداخت اطمینان حاصل نمایید.

ب) کلاهبرداری از طریق ارز‌های دیجیتال

همزمان با رشد و فراگیر شدن بازار‌های ارز دیجیتال، اقدام به کلاهبرداری از بزه‌دیدگان از طریق رمزارز‌ها از جمله بیشترین مواردی که از طریق آن کلاهبرداری صورت می‌گیرد.

در بسیاری مواقع، مجرمین اقدام به فروش ارز‌های دیجیتالی که فاقد ارزش یا دارای ارزش بسیار کمی هستند می‌کنند و با ادعای اینکه ارز‌های فروخته شده دارای ارزش مادی قابل توجهی هستند، اقدام به کلاهبرداری و اخذ مبالغ کلان از مشتریان می‌کنند.

همچنین برخی دیگر از مجرمین با انجام معاملات صوری و غیرواقعی، قیمت رمز‌ارز‌های خریداری شده توسط خود را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند و سپس اقدام به فروش رمز‌ارز‌ها با قیمت غیرواقعی و حداکثری به خریداران می‌کنند.

خریداران نیز مدت کمی پس از خرید این رمز‌ارز‌ها با افت قیمت شدید آن‌ها مواجه شده و قسمت زیادی از ارزش دارایی خود را از دست می‌دهند.

به طور کلی هم‌اکنون تعداد زیادی از کلاه‌برداری‌های اینترنتی در حوزه‌های مرتبط با رمز‌ارز‌ها اتفاق می‌افتد و توصیه ما این است که تنها با داشتن اطلاعات کافی و همه‌جانبه از این بازار اقدام به خرید رمز‌ارز نمایید تا در دام کلاه‌برداران نیفتید.

ج) کلاهبرداری از طریق ایجاد فروشگاه اینترنتی جعلی

از شگرد‌های رایج در زمینه کلاهبرداری اینترنتی می‌توان به ایجاد فروشگاه‌های اینترنتی اشاره کرد که بعضا با درج قیمت‌های کمتر و شرایط اغوا‌کننده، مشتریان را به پرداخت مبلغی به عنوان پیش‌پرداخت یا بیعانه ترغیب می‏‌کنند.

مشتریان نیز پس از پرداخت مبلغ به حساب کلاهبردار، با عدم دریافت کالا و پاسخگو نبودن فروشگاه اینترنتی مواجه می‌شوند.

در هنگام خرید اینترنتی حتما از معتبر بودن فروشگاه اینترنتی اطمینان حاصل نمایید. وجود نماد اعتماد الکترونیکی و عضویت فروشگاه در اتحادیه اصناف مربوطه می‌تواند نشان‌گر اعتبار و قابل‌اطمینان بودن آن باشد.

توجه داشته باشید که شگرد‌ها و روش‌های کلاهبرداران اینترنتی همواره در حال به‌روز شدن است و کلاهبرداران همواره از روش‌های جدید برای کسب منفعت از بزه‌دیدگان استفاده می‌کنند.

توصیه ما این است که در صورت عدم آگاهی کامل از معاملات انجام شده در بستر فضای مجازی، پیش از اقدام به نقل و انتقالات مالی با متخصصین و حقوق‌دانان مشورت کنید تا از بروز خسارات بعدی جلوگیری شود.

نمونه شکوائیه برای جرم کلاهبرداری اینترنتی

در صورتی که مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفته باشید، ممکن است نیاز به اقدام قضایی و طرح شکایت برای بازپس گیری مبالغ پرداخت شده و مجازات مجرم را داشته باشید.

در چنین وضعیتی توصیه ما این است که پیش از هر اقدامی با وکیل دادگستری متخصص در زمینه جرایم رایانه‌ای مشورت کنید تا نسبت به تنظیم شکوائیه و انجام پیگیری‌های بعدی در مرجع قضایی اقدام شود.

در اینجا نمونه‌ای از شکوائیه در خصوص کلاهبرداری اینترنتی را جهت آشنایی شما با طریقه نگارش شکواییه درج می‌کنیم.

ریاست محترم داد سرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۱ تهران ( دادسرای جرایم رایانه ای )
با سلام
احتراماً به استحضار می رساند:
موکل این جانب در تاریخ 20/8/1400 اقدام به خرید اینترنتی یک دستگاه تبلت به مبلغ پانزده میلیون تومان از سایت ……… نموده است. با توجه به اینکه، علامت نماد اعتماد الکترونیک جعلی در پایین صفحه قرار داشته متاسفانه موکل اینجانب بدون اطلاع از قابل استعلام بودن نماد و صرف مشاهده نماد الکترونیکی، به فروشگاه اینترنتی اعتماد کرده و نیمی از وجه را به صورت اینترنتی از طریق درگاه موجود در سایت پرداخت کرده است.

پس از پرداخت وجه و پیگیری‌های صورت گرفته توسط موکل اینجانب برای تحویل کالای خریداری شده، کاشف به عمل می‌آید که تلفن، آدرس و سایر مشخصات درج شده در سایت فروشنده وجود خارجی نداشته و کلاهبرداران با راه‌اندازی سایت فروش کالا و درج نماد الکترونیک جعلی و ارائه مشخصات نادرست اقدام به کلاهبرداری می‌نمایند.

با بررسی های بعدی مشخص شد درگاه استفاده شده برای دریافت مبالغ ناشی از کلاهبرداری جعلی نبوده است. بنابراین، خواهشمند است با استعلام مشخصات صاحب درگاه پرداخت و شماره حساب متصل به درگاه اینترنتی و همچنین دارنده نام دامنه و سرور، مشخصات و هویت کلاهبرداران مشخص شوند و مطابق ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای قرار مجرمیت کلاهبردار صادر گردد.

مدارک و مستندات به پیوست تقدیم شده است.
با تشکر