شرط پذیرش ریسک در قراردادهای استارتاپی

فعالیت‌هاي بشري همواره دربردارنده درجاتی از ریسک بوده و وجود ریسک در معاملات و قراردادها امری طبیعی می‌باشد.

وجود ریسک‌های مختلف در طول عمر یک قرارداد می‌تواند آن قرارداد را از بسیاری از جهات تحت‌تاثیر قرار دهد و بسته به احتمال وقوعش، علاوه بر ایجاد عدم اطمینان هنگام انجام قرارداد، به نتیجه رسیدن آن را مشکل یا ناممکن نماید. 

یک قرارداد، باید از استحکام و قدرت لازم برخوردار باشد تا بتواند در مقابل حوادث و وقایع آینده استقامت نماید.

طرفین در قرارداد باید احتمال بروز حوادث را مورد نظر قرار داده و نحوه مقابله و برخورد با آن‌ها را پیشبینی نمایند.

در واقع پیش‌بینی پذیرش ریسک که یکی از راه‌های مدیریت ریسک می‌باشد، در هنگام انعقاد قرارداد می‌تواند تا حدود زیادی از نظر مادی و روانی، قرارداد را مطلوب‌ نماید چراکه قرارداد با درج شرط پذیرش ریسک از خطر بالقوه‌ای که آن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، نجات پیدا می‌کند.

به همین سبب، در این مقاله “شرط پذیرش ریسک در قراردادهای استارتاپی” و کاربرد آن را بررسی کردیم و در ادامه برای فهم بهتر موضوع، به مثال و نمونه شرط پرداختیم.

ریسک چیست؟

ریسک عبارت است از خطر زیان‌باری که احتمال وقوع آن در آینده وجود دارد.

در واقع عدم اطمینان یکی از مهم‌ترین مشخصه‌هاي تشکیل‌دهنده ریسک در رابطه با نتایج حاصل از یک عمل است و همواره این امکان وجود دارد که حداقل یکی از نتایج محتمل نامطلوب باشد.

به عبارت دیگر، با استعمال این لغت به طور ضمنی اشاره بر نامعلوم بودن و غیر قابل پیشبینی بودن نتایج آتی داریم؛ بنابراین می‌توان گفت، عدم اطمینان از نتایج یک عمل و قرار گرفتن در معرض این نامعلومی‌ها از مهم‌ترین مؤلفه‌هاي تشکیل‌دهنده انواع ریسک می‌باشد.

به همین علت زمانی که از توانایی بیشتري در پیشبینی آینده برخوردار هستیم، با ریسک کمتري مواجه می‌شویم و یا بالعکس، با کاسته شدن توانایی ما در پیشبینی آینده، ریسک براي ما بیشتر می‌شود.

تعریف ریسک در قرارداد

بنا بر تعریف ارائه شده از ریسک، شاید بتوان ریسک یک قرارداد را رویداد یا وضعیتی محتمل دانست که در صورت وقوع، تاثیري مثبت یا منفی بر دست کم یکی از اهداف قرارداد از قبیل زمان، هزینه یا  کیفیت می‌گذارد.

به عبارت دیگر، ریسک قراردادي نشان‌دهنده میزان اختلاف میان بازده واقعی قرارداد با بازده مورد انتظار طرفین است که هرچه پراکندگی آن بیشتر باشد، ریسک نیز بیشتر خواهد بود. 

همچنین ریسک یک قرارداد را می‌توان بصورت رویدادهاي غیر منتظره که معمولا به شکل تغییر در ارزش دارائی‌ها یا بدهی‌ها بروز می‌کند، تعریف نمود.

بطور کلی ریسک‌ها به دو دسته‌ی قابل پیش‌بینی و غیرقابل‌پیش‌بینی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

ریسک غیرقابل پیش‌بینی

ریسک‌های غیرقابل پیش‌بینی همان‌گونه که از نام آن‌ها پیداست خارج از اراده و کنترل طرفین قرارداد بوده و طرفین نمی‌توانند بطور دقیق آن‌ها را پیش‌بینی نمایند.

نمونه‌هایی از این نوع ریسک شامل موارد زیر می‌باشد:

1- ریسک قوه قاهره

قوه قاهره یا فورس ماژور در معناي عام هر حادثه خارجی که خارج از حیطه قدرت متعهد و غیرقابل انتساب به وي باشد را شامل می‌شود و در معنی خاص حادثه‌ای است که صرفاً ناشی از نیروهاي طبیعی و غیر منتسب به شخص معین است.

در هر دو تعریف خصوصیت غیرقابل پیش بینی و غیرقابل اجتناب بودن مشترك است.

نمونه‌های فورس ماژور شامل سیل، زلزله، طوفان و .. می‌باشد.

2- ریسک‌های مربوط به قوانین و مقررات

این ریسک، ریسکی است که به موجب آن، مجموعه دولت اعم از قواي مقننه، قضائیه و مجریه، چهارچوب‌هاي حقوقی، قانونی و قضایی که پروژه در آن به اجرا در می‌آید، را تغییر دهند.

مثال‌های این نوع ریسک شامل تعرفه‌های وارداتی و صادراتی، مالیات، ریسک‌های مربوط به اجازه، امتیازها و مجوزهای بهره‌برداری و حقوق رقابت می‌باشد. 

3- ریسک‌های محیطی و اجتماعی

با توجه به اهمیت محیط زیست و توجه دولت‌ها به این مسئله از طریق وضع قوانین و مقررات مختلف، تعیین و شناسایی ریسک محیطی و اجتماعی در پروژه از اهمیت فراوانی برخوردار است.

جریمه‌هاي دولتی و مسئولیت در قبال اشخاص ثالث که از مسائل و مشکلات ناشی از انعقاد و اجراي قرارداد آسیب دیده‌اند شامل این مورد است.

برای نمونه می‌توان به برخی از قوانین مانند قانون حفاظت و بهسازي محیط زیست، قانون حفاظت و بهره‌برداري از جنگل‌ها و مراتع کشور، قانون شکار و صید، قانون نحوه جلوگیري از آلودگی هوا و… اشاره کرد.

ریسک قابل پیش‌بینی

این دسته از ریسک‌ها هرچند قابل پیش‌بینی‌اند اما قابل ارزیابی نمی‌باشند.

همچون ریسک‌هاي بازار، تورم و نرخ بهره که خارج از کنترل طرفین قرارداد بوده ولی انتظار مواجه با آن وجود دارد.

هرچند میزان و وسعت آن قابل ارزیابی نیست.

پیش‌بینی این ریسک‌ها در یک قرارداد استارتاپ اهمیت بسیار زیادی دارد. در ادامه به بررسی بیشتر این دسته می‌پردازیم.

1- ریسک‌های مربوط به بازار محصولات

ریسک‌هايی که بر بازار و قیمت محصول تأثیرگذار هستند از حوادث بازار و مسائل مربوط به خریدار ناشی می‌شوند.

این حوادث یا تغییرات می‌تواند مانع فروش محصولات یک پروژه قراردادي شده و در نتیجه مانع کسب درآمد براي پروژه گردد.

یکی از نمونه‌های این ریسک، ریسک تولید درآمد است.

ریسک تولید درآمد آن است که در طول عمر قرارداد، تقاضا براي محصول آن از بین رفته یا قیمت محصول کاهش یابد.

خواه به دلیل ورود محصول مشابه به بازار یا اینکه خریداران تصمیم به کاهش خرید خود نموده باشند.

نمونه دیگر ریسک بازار برای محصول یا خدمت است.

در بسیاري از مواقع انعقاد قرارداد ممکن است تولید محصول را به دنبال داشته باشد.

در چنین مواقعی نیاز است پروژه از محل فروش محصول یا خدمت خود درآمد تولید کند.

این نوع ریسک به دو شکل ظاهر می‌گردد: قیمت و دسترسی به خریداران برای فروش محصول قرارداد.

2- ریسک مالی

ریسک مالی از زیان‌هاي محتمل در بازار به علت نوسانات در متغیرهاي مالی به وجود می‌آید.

این نوع ریسک را نباید با ریسک تجاری یکی دانست.

ریسک تجاری ریسک ناشی از انجام تجارت و کسب‌وکار در یک صنعت خاص یا یک محیط خاص است در حالی که ریسک مالی معمولا با میزان خطر ناشی از عدم تطابق بدهی‌ها و تعهدات نسبت به دارایی‌هاي جاري در ارتباط است.

ریسک نوسانات نرخ ارز، ریسک تورم، ریسک نوسانات نرخ بهره، ریسک سرمایه و ریسک نقدینگی همگی از این دسته‌اند.

تفاوت ریسک با غرر

غرر در فقه در سه معنای نیرنگ، خطر و جهل مورد استفاده قرار گرفته است.

در معنای دوم یعنی خطر، غرر به معنای احتمال عقلایی ضرر و بیم از خسارت است.

بنابراین غرر در معنای خطر نیز بکار می‌رود. از همین مسئله می‌توان فهمید رابطه‌ی بین ریسک و غرر، عموم و خصوص مطلق است.

به این معنا که هر غرري یک ریسک است اما هر ریسک، غرر نیست و تنها گروه خاصی از ریسک‌هاي اقتصادي به دلیل وجود نقص یا مشکلی قابل توجه در قرارداد، غرر می‌باشند که وجود آنها به دلیل ایجاد خلل در قرارداد قابل تحمل نیست.

در واقع از نظر فقهی ریسک‌های قابل تحمل مورد پذیرش قرار گرفته‌اند. 

ریسک‌های قابل تحمل دارای شرایط زیر می‌باشند:

1. غیرقابل اجتناب بودن ریسک
2. آشکار بودن ریسک (پیش‌بینی پذیر بودن ریسک)
3. غیرعمدی بودن ریسک
4. پایین بودن احتمال وقوع ریسک

کاهش ریسک در قرارداد

یکی از راه‌های کاهش ریسک در قرارداد کسب اطلاعات است.

در هر قرارداد طرفین براي به حداقل رساندن تهدیدات و به حداکثر رساندن فرصت‌ها در هر جایی که امکان‌پذیر باشد تلاش می‌کنند و کاهش ریسک بستگی به فهم منابع و تغییرات آن در پروژه دارد.

به عبارت بهتر، تحلیل ریسک‌هاي پروژه با توجه به تخمین‌ها و پیشبینی‌ها متفاوت می‌شود.

بنابراین استفاده از داده‌هاي تجربی و متخصصان یک عامل، امتیاز محسوب شده که بهره‌مندي از آن هرچند می‌تواند هزینه اولیه انعقاد قرارداد را براي منتفع افزایش دهد اما هزینه اجراي نهایی آن را کاهش داده یا تعدیل می‌سازد.

همچنین در قراردادهاي مستمر که متعاملین یا یکی از آن ها ملزم به تعهد مستمر می‌گردد، عواملی مانند نرخ تورم، امور فنی، کارکنان و مانند آن سبب ایجاد محدودیت در زمانبندي قرارداد شده و دقت و صحت یک قرارداد را براي بیش از چند ماه نامحتمل می‌سازد.

از آنجایی که عدم قطعیت ذاتی کارهاي برنامه‌ریزي شده، ریسک قابل ملاحظه‌اي به شمار می‌رود، در این موارد، بر مبناي داده‌هاي پروژه می‌توان مذاکرات و توافقاتی در طول اجرای قرارداد جهت تنظیم و اصلاح پروژه صورت داد. 

شرط پذیرش ریسک در قرارداد

تخصیص ریسک به این صورت است که طرفین قرارداد، حوادث محتمل پیش‌رو را با درجات احتمال وقوع در شرایط قرارداد در نظر گرفته و مطابق آن، تعهدات و وظایفی را مقرر می‌کنند.

شناسایی و پذیرش واقع‌بینانه ریسک می‌تواند منجر به درنظر گرفتن مفاد خاصی در قرارداد شود، به نحوی که مسئولیت و تعهدات افراد را در زمان تحقق خطر روشن سازد.

بطور کلی تخصیص ریسک در قرارداد به دو شیوه کمی و کیفی امکان‌پذیر است.

رویکرد کیفی پذیرش ریسک مشخص می‌کند که مسئولیت کدام یک از ریسک‌ها به کدام عامل تخصیص می‌یابد و رویکرد کمی تخصیص ریسک تعیین میزانی است که باید به هر عامل تخصیص داده شود.

هریک از دو شیوه نیز به وسیله‌ی ابزار و شیوه‌های خاصی انجام می‌شود.

شرط پذیرش ریسک یکی از شیوه‌های تخصیص ریسک است.

در واقع اگرچه در یک قرارداد این امکان وجود ندارد که تمامی خطرات مرتبط با قرارداد را پییش‌بینی و حذف کرد، اما هر یک از ریسک‌هایی که شناسایی گردید را باید با موثرترین و کم‌هزینه‌ترین شیوه تخصیص داد که شرط پذیرش ریسک یکی از آن‌هاست. 

شرط پذیرش ریسک به این امر می‌پردازد که یک شخص، حاضر به قبول کردن ریسکی است که احتمال وقوع آن در قرارداد پیش‌بینی می‌شود.

به عبارت دیگر در یک شرط پذیرش ریسک، یک طرف متعهد می‌شود ضرر و زیان خطر بالقوه‌ای که ممکن است در آینده قرارداد را تهدید نماید، متحمل شود.

در واقع این شیوه ساده‌ترین روش مقابله با ریسک است که خودتضمینی یا تضمین شخصی را در خود جاي می‌دهد.

پذیرش ریسک یک رویکرد قابل قبول براي خطراتی است که هزینه حفاظت از آن از نظر زمانی بیشتر از زیان‌هاي وارده باشد.

به عبارتی گاه هزینه پیاده‌سازي ممانعت و اجتناب از خطر بیش از ضرر ناشی از خود خطر است.

در این شرایط باید ریسک را پذیرفت و هزینه‌هاي ناشی از آن را پرداخت نمود.

همچنین ممکن است ریسکی چنان فاجعه‌بار باشد که بیمه‌ کردن آن به سبب هزینه‌های زیاد امکان‌پذیر نباشد.

هرگونه ضرر و زیان احتمالی ناشی از ریسکی که تحت پوشش بیمه نباشد و یا هزینه آن بیش از سقف مبلغ بیمه شده باشد، نمونه‌ای از توجیه پذیرش ریسک است.

کاربرد شرط پذیرش ریسک در قرارداد 

کاهش هزینه‌‌ها

بطور کلی، شرط پذیرش ریسک در هر قرارداد، هزینه، زمان، مشاجرات، تاخیرها و ادعاها را کاهش می‌دهد و به همین خاطر یک موضوع کلیدی در یک قرارداد محسوب می‌شود.

در واقع لازمه موفقیت در یک عمل حقوقی آن است که طرفین به ریسک‌ها و خطرات محتمل آن توجه نموده و از ابتدا مانع هزینه‌های گوناگونی که از نظر زمان، پرسنل، هزینه مالی و غیره بر آن‌ها تحمیل می‌گردد، شوند و بدین طریق، در صورت  بروز خطر و ایجاد هرگونه خسارت، محدوده اثر آن را کاهش دهند.

در واقع در صورتی که خطرات موجود در قرارداد به دلیل سهل‌انگاري طرفین، عدم تجربه و تخصص مورد غفلت قرار گیرد، اجرا و تفسیر قرارداد دچار مشکل می‌گردد.

تدوین شرط پذیرش ریسک در هنگام انعقاد قرارداد با در دست گرفتن جریان امور، هزینه ناشی از ریسک حاصله را بر عهده یک قرارداد گذاشته و اینگونه طرفین قرارداد را اداره کرده و از آن در برابر خطرات محافطت می‌نمایند.

توجیه مالی قرارداد

پایگاه اینترنتی سی‌بی‌اینسایت (www.cbinsights.com) در سال ۲۰۱۹ با بررسی و مطالعه‌ی ۱۰۱ استارتاپ شکست‌خورده، 20 عامل اصلی شکست استارتاپ‌ها را شناسایی نمود که از میان این عوامل، مشکلات مالی با 29 درصد، دومین دلیل شکست استارتاپ‌ها اعلام گردید.

با توجه به رابطه‌ی مستقیم تحقق ریسک‌های مالی با شکست یک پروژه استارتاپ، می‌توان به اهمیت بالای شرط پذیرش ریسک آگاه شد.

در واقع از آنجایی که ریسک‌های موجود در پروژه احتمال شکست آن را بالا می‌برند، سرمایه‌گزار با انگیزه‌ی کسب درآمد بالا از پروژه، ریسک‌ها را می‌پذیرد و اینگونه، با پذیرش خطرات در مقابل کسب سود، در عوضین تعادل برقرار می‌گردد.

از بین رفتن حق فسخ ناشی از غرر

یکی از معیارهای اصلی تحقق غرر، جاهل بودن زیان‌دیده به واقع می‌باشد چراکه غرور نه در لغت و نه بر حسب عرف بر شخص عالم صادق نیست.

بنابراین، شخصی که در هنگام انعقاد قرارداد با شرط پذیرش ریسک خطرات را می‌پذیرد، نمی‌تواند بعدها ادعای عدم علم به وجود آن‌ها نماید و به این علت قرارداد را فسخ کند. 

تدوین شرط پذیرش ریسک در قرارداد

هر یک از طرفین در یک قرارداد در پی آن است که ریسک‌های خود را به حداقل برساند و در مقابل نفع حاصل از قرارداد را حداکثر نماید که این امر موجب بروز تنش و اختلاف میان طرفین می‌گردد.

بنابراین جهت پیشگیری از این اختلافات، طرفین می‌توانند در زمان تنظیم و تدوین قرارداد با درج شروطی مانند درج شرط پذیرش ریسک تا حدودی روابط قراردادی خود را از مشاجرات احتمالی آینده مصون دارند.

طرفین یک قرارداد باید هنگام تنظیم مفاد و شروط قرارداد، باتوجه به عوامل متعددی ازجمله توانایی پیش‌بینی، کنترل و پذیرش ریسک و یا توانایی اجتناب از آن تلاش نمایند

با تعیین حقوق و وظایف متقابل، ریسک‌های موجود و محتمل را به نحو مناسب به طرفی که به بهترین شیوه، قارد به کنترل ریسک باشد تخصیص دهند.

معمولا سطح ریسک قابل قبول براي هر شخص یا قرارداد متفاوت بوده و بستگی به منابع مالی و اقتصادي، محدودیت هاي تکنولوژیکی، عوامل انسانی مجرب و.. دارد.

بطور کلی، هنگام تدوین شرط پذیرش ریسک در قرارداد استارتاپ می‌توان موارد زیر را مدنظر قرار داد:

شناسایی ریسک

هر ریسک حادثه‌اي است که از سوي منابع داخلی یا خارجی به وقوع پیوسته و بر اجراي اهداف قرارداد تاثیر می‌گذارد و می‌تواند داراي آثار مثبت، منفی یا هر دو باشد.

به همین خاطر نخستین گام شناسایی ریسک‌هایی است که احتمالا بر دستیابی به اهداف قرارداد تاثیر می‌گذارند.

در مرحله شناسایی ابتدا ریسک مورد نظر توصیف می‌شود:

1. چه اتفاقی ممکن است رخ دهد؟
2. چگونه و چرا اتفاق خواهد افتاد؟
3. این اتفاق چه نتیجه‌ای بر قرارداد و اجرای آن خواهد گذاشت؟ (هرچند نسبت به نوع، زمان و آثار آن اطلاع دقیقی در دست نباشد). 

براي شناسایی ریسک روش‌هایی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان ریسک‌هایی که به طور بالقوه خطرزا هستند و فرآیند و قرارداد را تهدید می‌کنند، شناسایی کرد.

از جمله راه‌هاي مهم براي شناسایی ریسک‌هاي تهدیدکننده هر قرارداد، بررسی تاریخچه حوادث گذشته مرتبط با آن است.

در عمل براي این منظور حوادثی که طی سال‌هاي گذشته در ارتباط با آن پروسه در سطح جهانی روي داده است، را مد نظر می‌گیرند و سعی می‌شود تا با استفاده از روش‌ها و استنباط‌هاي آماري، پتانسیل تکرارپذیري ریسک و شدت عواقب مربوط به آن را مورد توجه قرار داد.

در این بررسی در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی آن قرارداد با توجه به نوع تعهد بسیار اهمیت دارد.

به عنوان مثال در منطقه باران‌زا  متصدي حمل و نقل مکلف است به منظور کاهش ریسک خود براي جابجایی گونی‌هاي برنج از ماشین‌هاي مخصوص استفاده کند.

لازم به ذکر است در این مرحله می‌توان با توجه به انواع ریسک (که در بالاتر ذکر گردید)، ریسک‌ها را انتخاب و مورد پذیرش قرار داد.

ارزیابی ریسک

ارزیابی ریسک که از آن به عنوان آنالیز و برآورد ریسک هم یاد می‌شود، احتمال رخ دادن یک رویداد و نتایج آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در این مرحله ریسک‌هایی که در مرحله قبل شناسایی شده‌اند، تجزیه و تحلیل می‌شوند؛ به این معنی که درصد احتمال وقوع ریسک‌هاي تعیین و توصیف‌شده ارزیابی می‌گردد.

شناخت شدت ریسک و تواتر بروز آن از موارد ارزیابی ریسک است که پس از شناسایی ریسک بررسی می‌شود.

شدت ریسک معیاري است براي اندازه‌گیري عواقبی که بر اثر وقوع ریسک ایجاد می‌شود.

مثلا بررسی آثار حاصل از یک ریسک قابل پیش‌بینی در قراردادها همچون نرخ تورم و تاثیر آن بر نرخ ثمن بررسی شدت ریسک است.

در مقابل شاخص تواتر وجود دارد که نشان‌دهنده تعداد رویداد هر ریسک در فاصله زمانی مشخص است.

براي مثال احتمال آنکه مشکلات فنی در هنگام اجراي قرارداد چند بار حادث می‌گردد و تا چه حد می‌تواند مانع از اجراي دقیق و به موقع قرارداد شود، شدت تواتر آن را نشان می‌دهد.

در این مرحله یکی از مهم‌ترین کارها اولویت‌بندي است چراکه برخی رخدادها احتمال وقوع بالاتري دارند. 

بنابراین در این مرحله، ریسکی که مورد شناسایی قرار گرفت بطور حدودی ارزیابی می‌شود تا بطور کلی مبهم نبوده و بتواند تحت اراده‌ی فرد پذیرنده قرار گیرد.

تدوین شرط پذیرش ریسک

این مرحله به معناي تشخیص، شناخت و پذیرش ریسک‌ها و طرح‌ریزي راه‌کارها و تحمل زیان در هنگام رویارویی با آن است. 

برای تدوین یک شرط پذیرش ریسک، زبان مشترک قراردادی بسیار مهم است.

منظور از این امر، درک یکسان و یا لااقل مشابه از جملات و تعابیر مندرج در قرارداد است.

در واقع گاهی طرفین با استفاده از کلمات و عبارات واضح و روشن، وظایف، حقوق و تعهدات متقابل را مشخص کرده و ضمانت اجراهای معینی برای آن تعیین می‌کنند اما بسیاری از واژه‌های یک قرارداد از چنان وضوحی برخوردار نبوده و در زمان اجرا موجب بروز اختلاف می‌گردند.

یکی از راه‌های جلوگیری از این شرایط نامطلوب، کمک گرفتن از وکیلی متخصص در این حوزه است تا با نگارش دقیق این شرط، از بروز اختلاف و مشاجره پیشگیری گردد.

مسئله‌ی بعدی ایجاد تعادل در تدوین این شرط است.

به عبارت دیگر، ریسکی که بر یکی از طرفین تحمیل می‌شود، همانطور که بر مسئولیت‌های او می‌افزاید، متقابلا در حقوق و ارزشی که بدست می‌آورد اثرگذار باشد.

همچنین، بهتر است خطر را با توجه به توانایی و مهارت علمی و ظرفیت‌های مادی به کسی تحمیل کرد که با هزینه معقول از عهده آن برآید.

البته در شرط پذیرش ریسک اساسا ریسک‌هایی پذیرفته می‌شوند که پتانسیل فاجعه‌آمیز بودن را ندارند و یا اینکه بیش از حد هزینه‌زا نیستند.

نکته بسیار مهم در تدوین شرط پذیرش ریسک این است که هرگاه در اثنای قرارداد، بدون تقصیر هیچ‌یک از طرفین، حادثه‌ای رخ دهد که اجرای عقد را غیرممکن سازد یا به صورتی درآورد که غیرقانونی شود و یا اینکه تغییرات اساسی در اوضاع و احوال قرارداد ایجاد کند که در نتیجه‌ی آن، قرارداد تبدیل به چیزی متفاوت با آنچه در ابتدا بوده شود، در این صورت قرارداد به دلیل عدم امکان اجرا خود به خودبه پایان خواهد رسید.

البته باید توجه داشت که در شرط پذیرش ریسک، تنها ریسکی موجب عقیم شدن قرارداد می‌گردد که ماهیتا، مهم‌تر و اساسی‌تر از خطرات عادی نهفته در ذات قرارداد باشد. 

نمونه شرط پذیرش ریسک در قرارداد استارتاپ

در ادامه نمونه شرط پذیرش ریسک در قرارداد استارتاپ آورده خواهد شد.

پیش از آن باید به دو نکته توجه نمود:

اول اینکه شرط پذیرش ریسک با توجه به نوع قرارداد، موضوع قرارداد، مدت قرارداد و عواملی از این دست متفاوت می‌باشد چراکه ریسکی که مورد پذیرش واقع می‌گردد بستگی به این عوامل دارد.

دوم اینکه علی‌رغم اینکه پیشبینی شرط پذیرش ریسک در هنگام بروز حادثه بسیار راهگشا بوده و احتمال موفقیت قرارداد را افزایش می‌دهد، اما عمل به شرط مورد نظر بسیار تحت تاثیر شیوه نگارش آن است و اهمیت دارد توسط وکیل تدوین گردد تا در هنگام اجرا، نتیجه‌ی مورد نظر از آن حاصل شود.

شرط پذیرش ریسک در قرارداد استارتاپ بطور معمول در یکی از بندهای قراردادهای استارتاپ مانند قرارداد هم‌بنیان‌گذاران، قرارداد سرمایه‌گذاری، توافقنامه سهامداران، قرارداد ادغام و تملک و.. آورده می‌شود.

یک نمونه از این شرط شامل مورد زیر می‌باشد:

نمونه 1:

نمونه 2: 

این بند از یک نمونه توافقنامه ی سهام داران نگاشته شده توسط وکیل سعید نجات زادگان برداشته شده است.

بنیانگذار پروژه «………..» با توجه به آشنایی نسبی با عرصه‌ی استارتاپ‌ها (کسب‌و‌کارهای نوپا) تلاش کرده‌ است تا با انجام مطالعات مقدماتی علمی چون انجام مصاحبه‌های مختلف نیازسنجی و راهکارسنجی، تهیه‌ی اسناد راهبردی چون Lean Canvas (بوم مشتری)، سند Financial Model، استفاده از Mockup ‌ها، Wireframeها و Sketchها، به کارگیری افراد زبده و متخصص، تیم‌سازی حرفه‌ای، جذب افراد ذی‌نفوذ و نیز تدوین قراردادها‌ی تخصصی، دقیق و محکم، سرمایه‌های شرکت و بالتبع، سهام خود را تا حد ممکن از مخاطرات احتمالی دور نگاه دارد. با این حال، با توجه به ماهیت ایده و نوع کسب‌و‌کار، کلیه‌ سهام‌داران به این مسئله واقف هستند که در ازای احتمال حصول منفعت زیاد و رشد سریع استارتاپ، مخاطرات جدی نیز سرمایه‌های آن‌ها را تهدید کرده و به هر حال، احتمال شکست استارتاپ‌ها قابل توجه می‌باشد. با توجه به این امر، سهام‌داران با امضای این سند، صراحتاً آگاهی یافتند که با شراکت در این پروژه و سهام‌داری در این شرکت، سرمایه‌ی خود را در ریسک جدی قرار داده‌اند. بدیهی است مسئولیت کیفری و مدنی مدیران شرکت وفق قوانین ایران پابرجاست.

ریسک در قراردادهای استارتاپی

در آخر باید گفت ریسک در یک قرارداد استارتاپی، می‌تواند منجر به انحراف نامطلوب قرارداد از نتیجه‌ی حقوقی یا تجاری موردنظر گردد.

به همین خاطر، تحمل درجاتی از ریسک انکارناپذیر بوده و لازمه‌ی رسیدن به یک نتیجه‌ی مطلوب می‌باشد.

با این وجود، باید توجه داشت شرط پذیرش ریسک که در یک قرارداد گنجانده می‌شود، حائز اهمیت بسیار زیادی است بطوری که درج عبارتی اضافه یا عدم درج یک عبارت ضروری به کلی انجام شرط را ممتنع می‌کند.

به همین خاطر بسیار مهم است در این زمینه بصورت حرفه‌ای عمل کرد و در تدوین شرط پذیرش ریسک از یک مشاور حقوقی یا وکیلی مجرب کمک گرفت.

نویسنده: زهرا داودی