به موجب این قرارداد فردی که اطلاعات محرمانه مانند اسرار تجاری در اختیار وی قرار گرفته، موطف به محرمانه نگاه داشتن اطلاعات دریافتی می‌شود و نبایستی اطلاعات را با اشخاص دیگر به اشتراک بگذارد.
در اینجا، جهت روشن شدن کاربرد قراردادهای عدم افشا، دو مثال از کاربرد‌های گسترده این قرارداد را بررسی می‌کنیم.
برای مثال فرض کنید شرکتی نسبت به استخدام یک پیمانکار رایانه‌ای جهت تامین امنیت سامانه‌های خود اقدام می‌کند.
در چنین شرایطی پیمانکار به واسطه دسترسی به پایگاه داده و اطلاعات شرکت، می‌تواند به اطلاعات محرمانه کارفرما دسترسی داشته باشد. ناگفته پیداست که افشای احتمالی این اطلاعات می‌تواند ضرر‌های زیادی به شرکت وارد نماید.
در فرضی دیگر ممکن است دو فرد برای خرید و فروش مواد اولیه وارد مذاکره با یکدیگر شود.
معمولا فروشندگان برای جلب اعتماد خریدار و ارائه رزومه کاری خود، نسبت به معرفی مشتریان معتبر و صاحب‌نام خود اقدام می‌کنند.
اگر در جریان مذاکرات نام مشتریان برای خریدار فاش شود و این اطلاعات از طریق خریدار در اختیار اشخاص دیگر قرار بگیرد، در این صورت ممکن است رقبا جهت به دست آوردن معاملات و مشتریان فعلی فروشنده اقدام کنند و افشای این اطلاعات سبب بروز خسارت‌های زیادی برای فروشنده شود.
مثال‌های ذکر شده صرفا گویای بخش کوچکی از کاربرد‌های قرارداد عدم افشا است.
در صورت انعقاد قرارداد عدم افشا، فرد افشاکننده باید در برابر افشای اطلاعات پاسخگو بوده و خسارت وارده ناشی از افشای اطلاعات را پرداخت نماید.
کارکرد‌های قرارداد عدم افشا چیست؟
به طور کلی می‌توان سه کارکرد اصلی را برای چنین قرارداد‌هایی برشمرد.
الف) تعیین مصادیق و تعریف اطلاعات محرمانه
در قراردادهای عدم افشا، محدوده‌ی دقیق و مصادیق اطلاعاتی که محرمانه تلقی شده و بایستی مورد حفاظت قرار بگیرد مشخص می‌شود.
به طور مثال ممکن است گفته شود که بیانات شفاهی از محرمانگی مستثنی هستند و یا شرط شود که فقط اسنادی که با مُهر محرمانه از سایر اسناد متمایز شده و در اختیار طرف دیگر قرار گرفته‌اند شامل تعهد حفظ محرمانگی هستند.
لازم است تا در هنگام مذاکره بر سر مفاد قرارداد، حتما مصادیقِ اطلاعاتی که محرمانه تلقی خواهند شد به دقت مشخص شوند تا از بروز اختلافات آتی جلوگیری شود.
ب) حفاظت از اطلاعات محرمانه
همان‌طور که بیان شد، در جریان مبادلات تجاری ممکن است بسیاری از اطلاعات محرمانه بین طرفین ردوبدل شود.
حفاظت از افشای اطلاعات محرمانه را می‌توان اصلی‌ترین و مهم‌ترین کارکرد این قرارداد برشمرد.
به موجب قرارداد محرمانگی، شخصی که اطلاعات در اختیار وی قرار گرفته، بایستی حداکثر تلاش خود را در جهت حفظ و نگهداری اطلاعات صورت دهد.
ج) تعیین خسارت جهت افشای احتمالی اطلاعات
در صورتی که اطلاعات تحت قرارداد محرمانگی حفاظت شوند، آن‌گاه بایستی به این نکته توجه شود که در صورت عدم رعایت مفاد اطلاعات و افشای اطلاعات، چگونه بایستی خسارات وارد شده جبران شود؟
در قراردادها رایج است که مبلغی به عنوان وجه التزام جهت خسارات احتمالی ناشی از نقض تعهدات مندرج در قرارداد گنجانده شود.
به موجب این شرط در صورتی که تعهد قراردادی نقض شود (در اینجا محرمانگی اطلاعات) بایستی مبلغی مقطوع و بدون توجه به خسارت واقعی، از سوی طرف نقض‌کننده پرداخت شود.
باید توجه داشت که برای درج چنین شرطی بایستی حتما همه جوانب سنجیده شود و از درج مبالغ بسیار گزاف در قرارداد خودداری شود؛ چرا که ممکن است در صورت مطالبه وجه در دادگاه، مبلغ دستخوش تعدیل قرار گیرد.
برای مثال درج مبلغ 100 میلیارد‌تومان جهت پرداخت وجه التزام بابت نقض تعهدات، ممکن است از سوی دادگاه غیر‌منصفانه تلقی شده و به میزان کمتری کاهش یابد.
برای انعقاد یک قرارداد محرمانگی کارآمد و متناسب با ویژگی‌های هر کسب‌وکار بهتر است با وکلای دادگستری متخصص در حوزه‌ی قراردادهای مالکیت فکری در این زمینه مشورت کنید.
چه زمانی به یک قرارداد محرمانگی نیاز داریم؟
فعالیت‌هایی همچون مذاکرات تجاری، جذب سرمایه‌گذار برای استارت‌آپ یا شرکت، شراکت با دیگر افراد و شرکتها جهت پیشبرد اهداف تجاری و استخدام کارمندان، در همگی فعالیت‌های ذکر شده، قرارداد محرمانگی کاربرد دارد.
در مذاکرات تجاری ممکن است اطلاعاتی همچون نحوه ساخت محصول در اختیار خریدار قرار بگیرد.
در هنگام جذب سرمایه‌گذار برای استارت‌آپ و شراکت تجاری نیز سرمایه‌گذاران از اطلاعاتی همچون ایده‌های تجاری شرکت و وضعیت مالی شرکت آگاه می‌شوند که نیاز به محافظت دارند.
همچنین کارمندانی که توسط کارفرما استخدام می‌شوند، به طور معمول از امور جاری شرکت و برخی اسرار تجاری آگاه می‌شوند که ممکن است در طول رابطه کاری یا پس از آن اقدام به افشای اطلاعات نمایند.
لذا لازم است در همه‌ی قراردادهای فوق نسبت به انعقاد قرارداد محرمانگی اقدام کرد.
در اینجا لازم به ذکر است که در برخی فعالیت‌ها لازم است پیش از انعقاد قرارداد اصلی نسبت به انعقاد قرارداد محرمانگی اقدام کرد.
به عنوان مثال در قرارداد جذب سرمایه استارت‌آپ، به علت اینکه ممکن است مذاکرات به نتیجه نرسد و سرمایه‌گذار با اطلاعات به دست آمده مذاکرات را ترک کند، تا حد امکان مطلوب است که پیش از شروع مذاکرات نسبت به انعقاد قرارداد محرمانگی اقدام کرد.
از سوی دیگر در قرارداد‌هایی نظیر قرارداد استخدام کارمندان، عموما تا پیش از تنظیم و انعقاد قرارداد کاری نسبت محرمانگی اطلاعات قراردادی منعقد نمی‌شود و محرمانگی اطلاعات به عنوان یک شرط در قرارداد اصلی مربوط به استخدام درج می‌شود.
انواع قراردادهای محرمانگی چه هستند؟
به طور کلی قراردادهای عدم افشا را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- قراردادهای عدم افشا یک جانبه
- قراردادهای عدم افشا دوجانبه
همان‌طور که از نام این دسته‌بندی‌ها پیداست، در قراردادهای دوجانبه، هر دوطرف بایستی از عدم افشای اطلاعات محرمانه اجتناب کنند و در قراردادهای یک جانبه، فقط یک طرف موظف به محرمانه نگاه داشتن اطلاعات است.
قراردادهای استخدام نیروی انسانی را می‌توان به عنوان بارز‌ترین نمونه از قراردادهای یکجانبه محرمانگی نام برد.
در قراردادهای استخدامی اصولا فردی که تحت امر کارفرماست موظف به حفظ و نگهداری اطلاعاتی است که با وی به اشتراک گذاشته می‌شود و در برابر آن شرکت یا کارفرما وظیفه‌ای جهت محرمانه نگه داشتن اطلاعاتِ مربوط به مستخدم ندارد.
در برخی دیگر از قراردادها مثل قراردادهای جذب سرمایه در استارت‌آپ، معمولا هر دو طرفِ قرارداد وظیفه دارند تا اطلاعات را محرمانه نگاه دارند.
در قرارداد‌هایی که بیش از دو طرف دارند نیز ممکن است تمام یا برخی از طرف‌ها ملزم به عدم افشا شوند.
به طور کلی در هنگام تهیه قرارداد عدم افشا باید با توجه به ماهیت رابطه و طرفین، نسبت به تهیه قراردادهای یک یا چند‌جانبه‌ی عدم افشا اقدام کرد.
یک قرارداد عدم افشا معمولا چه مفادی دارد؟
قراردادهای عدم افشا معمولا دارای ساختاری مشابه و تکرارشونده هستند که در بسیاری اوقات از ساختاری یکسان جهت تهیه و تنظیم قرارداد استفاده می‌شود.
در این بخش از مطلب با قسمت‌های مختلف قرارداد عدم افشا آشنا خواهید شد.
مشخص کردن طرفین قرارداد:
تقریبا در تمامی قراردادها، در اولین بخش از قرارداد نسبت به مشخص کردن طرف‌های عقد و ذکر مشخصات آنها اقدام می‌شود.
مشخصاتی از قبیل نام شخص و آدرس وی شماره ملی یا شماره ثبت (در مورد اشخاص حقوقی) از جمله مواردی است که در ابتدای قرارداد ذکر می‌شود تا متعهدینِ قرارداد به طور واضح و مشخص معین شوند.
تعاریف:
بخش تعاریف نیز همچون بخش قبلی مختص قراردادهای عدم افشا نیست و در بیش‌تر قراردادها می‌توان این بخش را نیز مشاهده کرد.
در این بخش نسبت به تعریف اصطلاحات و واژگانی که در قرارداد به کار رفته اقدام می‌شود.
اهمیت این بخش این است که بسیاری از واژگان بدون انجام تعریف دقیق ممکن است حالت کلی داشته باشد و در هنگام اختلاف به سختی می‌توان معنی و منظورِ دقیق از واژه‌ی به کار رفته در قرارداد را مشخص کرد.
به عنوان مثال در قرارداد عدم افشا، تعریفِ مصادیق اطلاعات محرمانه اعم از اطلاعات شفاهی و کتبی که در اختیار طرف مقابل قرار می‌گیرد به طور دقیق مشخص شود.
به عنوان مثال شرط شود که کلیه صورت‌های مالی شامل تعهد محرمانگی قرار بگیرد.
چرا که در این قرارداد حفظ اطلاعات محرمانه مهم‌ترین شاخصه‌ی قرارداد محسوب می‌شود و در صورتی که نتوان این اطلاعات را به درستی مشخص کرد ممکن است در آینده مسبب بروز مشکلات زیادی شود.
زمان قرارداد:
یکی از مهم‌ترین مواردی که در قرارداد محرمانگی بایستی به آن پرداخته شود زمان قرارداد است.
ممکن است طرف دیگر به طور کلی و بدون محدودیت زمانی ملزم به رعایت محرمانگی اطلاعات باشد و یا اینکه ضمن تعیین مدت زمان یا تاریخی خاص مقرر شود که اطلاعات دیگر جنبه‌ی محرمانه نداشته و قابلیت افشا دارد.
همچنین ممکن است واقعه‌ای خاص سبب خاتمه‌ی تعهد محرمانه نگه‌داشتن اطلاعات شود.
مثلا افشای اطلاعات و در دسترس قرار گرفتن اطلاعات محرمانه برای عموم مردم، سبب انفساخ و خاتمه‌ی قرارداد شود.
مستثنیات محرمانگی:
ممکن است در قرارداد عدم افشا شرط شود که در مواردی خاص، طرف دیگر تحت تعهد محرمانه نگه داشتن اطلاعات نباشد.
به طور مثال در صورت درخواست مقامات قضایی برای افشای اطلاعات طرف دیگر وظیفه‌ای بابت محرمانه نگه داشتن اطلاعات نداشته باشد.
افشای اطلاعات توسط اشخاص ثالث:
در مواردی ممکن است کارمندانِ شخصی که تحت تعهد محرمانگی است یا اشخاص دیگری که در اشتراک‌گذاری اطلاعات در قرارداد با آنها مجاز شمرده شده اقدام به افشای اطلاعات نمایند.
با توجه به استقلال شخصیت حقیقی و حقوقی اشخاص ثالث و اینکه آنها طرف قرارداد محرمانگی نبوده‌اند؛ پیگیری تخلفات در مورد این افراد بایستی خارج از چهارچوب قرارداد و در قالب مسولیت کیفری یا مدنی عام صورت گیرد.
به موجب شرطی در قرارداد می‌توان طرف دیگر را موظف به جبران خسارات وارده در صورت افشای اطلاعات توسط اشخاصِ مُجازی قرار داد که به واسطه وی به اطلاعات دست یافته‌اند.
به موجب این شرط در صورت افشای اطلاعات توسط اشخاص ثالث و وابستگان، می‌توان جهت دریافت خسارت به طور مستقیم به طرف قرارداد مراجعه کرد.
تعیین شیوه‌های جبران خسارت در قرارداد
به موجب قرارداد عدم افشا می‌توان مبلغی را تحت عنوان وجه التزام جهت تضمین عدم افشای اطلاعات مشخص کرد.
همچنین می‌توان شرط کرد در صورتی که خسارت بیش از وجه التزام تعیینی در قرارداد باشد، در این صورت طرف دیگر موظف به جبران خسارت است.
همچنین فردی که تحت تعهد محرمانگی نیز قرار دارد می‌تواند در صورت نیاز مسولیت خود را به میزان مشخصی محدود کرده و بیش از مبلغ مشخصی ملزم به پرداخت خسارت نباشد.
داوری در قراردادهای عدم افشا چگونه است؟
امروزه در بسیاری از قراردادها اقدام به درج شرطی مبنی بر ارجاع اختلافات به داوری می‌شود.
به موجب شرط داوری، در صورت بروز اختلاف در قرارداد، اشخاصی حقیقی به اختلاف رسیدگی کرده و حکم صادر می‌کنند.
ویژگی اصلی و مهم داوری، سرعت و هزینه کمتر به علاوه تخصصی بودن آن است.
افرادی که به داوری قراردادهای عدم افشا می‌پردازند با داشتن تخصص کافی و آشنایی کامل با مفاد قرارداد، می‌توانند بسیار سریع‌تر و کار‌آمد‌تر باشند.
بهتر است تا در هنگام مذاکره بر سر مفاد قرارداد، نسبت به گنجاندن شرط داوری نیز به عنوان مکانیزم رسیدگی به اختلافات قراردادی، اقدام نمایید.
آیا با وجود حمایت‌های قانونی از اسرار باز هم نیاز به انعقاد قرارداد عدم افشا هست؟
همان‌طور که از مثال‌های فوق مشخص است، هدف از قرارداد عدم افشا، متعهد کردن طرف دیگر به حفظ محرمانگی اطلاعات و نیز جبران خسارت‌های وارده است.
در اینجا این نکته قابل ذکر است هرچند به موجب قانون مسولیت مدنی، قانون مجازات اسلامی و قانون تجارت الکترونیک افشای اسرار جرم محسوب می‌شود، اما این مسولیت‌های قانونی، افراد را از انعقاد قرارداد محرمانگی بی‌نیاز نمی‌کند.
در قرارداد عدم‌افشا، اطلاعاتی که از دید طرفین بایستی محرمانه تلقی شده و مورد حفاظت قرار بگیرند به دقت مشخص می‌شود، در فرض عدم انعقاد قرارداد محرمانگی و عدم تعیین دقیق اطلاعات محرمانه، در صورت شکایت نزد مراجع قضایی، بایستی نسبت به اثباتِ ویژگی محرمانه بودن اطلاعات اقدام کرد که اثبات این امر سبب ایجاد دشواری و طولانی شدن روند رسیدگی است.
به عنوان جمع‌بندی باید گفت هرچند از لحاظ حقوقی، افشای اسرار هم به موجب قوانین مدنی و هم به موجب قوانین جزایی جرم محسوب می‌شود، اما انعقاد قرارداد محرمانگی به سبب ایجاد چهارچوبی قانونی که در آن تعهدات به صورت کامل و روشن بیان می‌شوند، دارای مزیت‌های زیادی است.
آیا می‌توان انتشار غیر‌عمدی اطلاعات را نیز به موجب قرارداد عدم افشا تحت شمول قرار داد؟
توجه داشته باشید که همیشه اطلاعات با سوء‌نیت و به طور تعمدی افشا نمی‌شوند. بروز رخداد‌هایی همچون سرقت اسناد یا حمله سایبری می‌تواند سبب افشای اطلاعات شود.
در قرارداد عدم افشا می‌توان شرط کرد که در صورت افشای غیرتعمدی اطلاعاتی که در نگهداری آنها سهل‌انگاری صورت گرفته نیز، طرف دیگر ملزم به جبران خسارت باشد.
به طور مثال نگهداری اسناد در گاوصندوق شرکت یا محافظت حداکثری از سامانه‌های رایانه‌ای که اطلاعات روی آن ذخیره می‌شود می‌تواند به عنوان شروطی جهت نگهداری اطلاعات درج شود که در صورت عدم رعایت آنها و افشای اطلاعات، طرف دیگر ملزم به جبران خسارت باشد.
قراردادهای عدم افشا امروزه در بسیاری از مبادلات تجاری دارای اهمیت هستند و روز به روز افراد بیش‌تری از اهمیت تنظیم قرارداد عدم‌افشا آگاه شده و به استفاده از آنها مبادرت می‌کنند.
برای تنظیم یک قرارداد مناسب و جامع بهتر است به وکلا و مشاورین حقوقی آشنا به قراردادهای عدم افشا مراجعه کنید و از راهنمایی آنها استفاده کنید.
آیا از نمونه قراردادهای آماده NDA استفاده کنیم؟
قراردادهای از پیشآماده شده معمولا نیازمند اصلاح و مناسبسازی جهت استفاده هستند و بهتر است از استفاده از مفاد این نوع قراردادها بدون مشورت با مشاورین حقوقی جدا خودداری نمایید. چون در صورت هرگونه اتفاق و اختلافی برای طرفین قرارداد مشکلساز شود.
NDA مخفف چیست؟
NDA مخفف Non-Disclosure Agreements میباشد.
نمونه قرارداد محرمانگی
اجزای قرارداد محرمانگی را به صورت مفصل در این محتوا توضیح دادیم، برای آن‌که به صورت اختصاصی قرارداد محرمانگی برای استارتاپ و تجارت شما نگارش شود با ما تماس بگیرید.
نویسنده: احسان چهره
