با توجه به دوری و عدم حضور فیزیکی متعاملین در معاملات از راه دور و الکترونیکی، روابط تجاری نیازمند روشی برای احراز هویت می‌باشد. در اینگونه روابط، امضای الکترونیکی نه تنها موجب شناسایی افراد و افزایش سرعت و دقت در روابط مجازی و الکترونیکی می شود، بلکه عدم تغییر و خدشه در اسناد و محرمانگی پیام‌ها را نیز اثبات می‌کند.
با توجه به نقش سرعت در معادلات و مبادلات تجاري بين‌المللي و حركت به سمت انعقاد الكترونيكي معاملات و كم‌رنگ شدن شيوه‌هاي سنتي انعقاد معامله، بررسي امضاي الكترونيكي به عنوان وسيله اعلام و ابراز انعقاد قرارداد و نحوه انجام و تشخيص و احراز صحت و اعتبار آن ضرورت دارد. به همین خاطر، این مقاله را به بررسی امضای الکترونیکی و پاسخ به این پرسش مهم که آیا امضای الکترونیکی قراردادهای آنلاین معتبر است یا خیر، اختصاص داده‌ایم.
امضای الکترونیکی چیست؟
ماده 2 قانون تجارت الكترونيكي در تعريف امضاي الكترونيكي بیان می‌دارد:
امضاي الكترونيكي عبارت از هر نوع علامت منضم شده يا به نحو منطقي متصل شده به داده پيام است كه براي شناسايي امضاكننده داده پيام مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
مطابق بند الف ماده ٢ قانون تجارت الکترونيکی، “داده پيام” هر نمادی از واقعه، اطلاعات يا مفهوم است که با وسايل الکترونيکی، نوری و يا فناوری‌های جديد اطلاعات توليد، ارسال، دريافت، ذخيره يا پردازش میشود.
بطور کلی در تعریف امضای الکترونیکی می‌توان گفت امضاي الكترونيكي يك داده الكترونيكي است كه به يك داده الكترونيكي ديگر (سند يا قرارداد) متصل مي‌شود.
این امضای ذيل سند كه توسط خود شخص و يا به دستور او انجام مي‌گيرد، براي شناسايي شخص امضاكننده و به منظور تصديق محتواي سند و اعطاي اثر حقوقي به آن انجام می‌پذیرد.
این امضا بايد واجد يك عنصر معنوي به نام قصد التزام به مفاد سند باشد كه در واقع يك امضا را دارای اثر حقوقي نماید.
انواع امضای الکترونیکی
امضاهای الکترونیکی به انواع مختلفی تقسیم میشود که در ادامه به بیان هریک خواهیم پرداخت.
1- امضای الکترونیکی مبتنی بر رمزنگاری
رمزنگاری عبارت است از تبديل داده‌ها به رمز جهت رسیدن به ایمنی مطلوب. در فرايند رمزنگاري و رمز گشايي از الگوريتم استفاده مي‌شود. این الگوريتم عبارت است از يك عمليات رياضي جهت تبديل پيام‌ها به رمز يا رمزگشايي آنها.
فرستنده جهت رمز كردن پيام از يك الگوريتم رمزنگاري و گيرنده جهت رمزگشايي از يك الگوريتم رمزگشايي استفاده مي‌كند.
رمزنگاری به دو نوع رمز نگاری متقارن و غیرمتقارن تقسیم می‌گردد.
در رمزنگاری متقارن به منظور رمزنگاري و رمزگشايي پيام‌ها از يك كليد مشترك استفاده مي‌شود و هر دو طرف مبادله الكترونيكي (فرستنده و گيرنده پيغام) بايد از كليد مشترك مطلع بوده و به آن دسترسي داشته باشند.
سيستم رمزنگاري نامتقارن يا مبتني بر كليد عمومي جهت ايجاد امضاهای دیجیتال به کار می‌رود.
در اين سيستم جهت رمزنگاري و رمزگشايي از دو كليد متفاوت استفاده مي‌شود؛ يكي از اين دو كليد، جهت ايجاد امضاي ديجيتال و يا تبديل داده‌ها به صورتي نامرئي و ديگري به منظور شناسايي و تشخيص اصالت امضاي ديجيتال و يا تبديل پيام به شكل اصلي و مرئي آن به كار گرفته مي‌شود.
دو كليد مكمل سيستم رمزنگاري نامتقارن كه در جريان توليد امضاهاي ديجيتال به كار مي‌روند، کلید خصوصی، که صرفا امضاكننده از آن مطلع بوده و آن را به منظور ايجاد امضاي ديجيتال به كار مي‌برد و کلید عمومی که معمولا افراد بیشتری از آن مطلع هستند توسط گيرنده پيام جهت شناسايي و تشخيص اصالت امضاي ديجيتال به كار مي رود ناميده مي‌شود.
دارنده كليد خصوصي ملزم است آن را مخفي نگه دارد. از طرف دیگر دريافت‌كننده امضاي ديجيتال جهت شناسایي و تشخيص اصالت و اعتبار امضاي ديجيتال بايد به كليدعمومي امضاكننده دسترسي داشته و اطمينان يابد كه اين كليد با كليدخصوصي امضاكننده هماهنگ است.
استفاده از امضای الکترونیکی مبتنی بر رمزنگاری به منظور كد گذاري يك پيام الكترونيكي مورد استفاده قرار مي‌گيرد به طوري که صرفا اصل‌ساز (شخصی که داده پیام به وسیله او یا از طرف او تولید یا ارسال میشود) و مخاطب پیام قادر به خواندن آن باشند.
این نکته نیز قابل توجه است که در ابتدا شاید تصور شود امضای دیجیتالی همان امضای الکترونیکی است. در حالی که این دو مترادف نبوده و امضای دیجیتالی نوعی امضای الکترونیکی می‌باشد.
در واقع امضای دیجیتال نوعی امضای مبتنی بر رمزنگاری نامتقارن می‌باشد؛ امضای دیجیتال با رمزگذاری منتقل شده و به گیرنده این امکان را می‌دهد تا اصالت آن را تشخیص دهد. این ویژگی مانع جعل و انکار صاحب امضا گردیده و همچنین ضمیمه آن به سند دیگر امکان‌پذیر نمی‌باشد.
2- امضای الکترونیکی غیر مبتنی بر رمزنگاری
یکی از موارد این نوع امضا، امضاهایی است که به وسيله اسكن كردن امضاي دستي و تبديل آن به يك فايل ديجيتال ايجاد می‌شوند. بنابراين شخصي كه قصد دارد سندي را امضا كند تصوير امضاي خود را به آن منضم مي‌كند. اين تصوير ديجيتال را مي‌توان بر روي حافظه رايانه و يا يك لوح فشرده ذخيره و نگهداري نمود.
مورد دیگر امضاهایی است که بر مبناي خصايص منحصر بفرد زيست‌شناختي قرار دارند. برای نمونه اثر انگشت، وضعيت رگ‌هاي خوني شبكيه و يا حالت عنبيبه چشم، وضعيت هندسي دست شخص، صداي افراد و يا وضعيت ظاهري صورت آنان از جمله اين ويژگي‌هاي منحصر به فرد محسوب مي‌شود.
همچنين به كارگيري ويژگي‌هایی را كه از طريق پويايي شناسي امضا به دست مي‌آيند نيز مي‌توان به عنوان نمونه‌اي از اين نوع امضاها تلقي نمود.
پويايي شناسي امضا عبارت است از ارزيابي روشي كه شخص به آن طريق امضاي دستي خود را بر روي يك سطح صاف مي‌نگارد، مانند سرعت، فشار، زاويه، اندازه و.. و منضم كردن اين اندازه‌هاي به دست آمده به یک پیام الکترونیکی. در اين شيوه از يك خودكار الكترومغناطيسي ويژه و يك لوح حساس استفاده شده و شخصي به وسيله اين خودكار، امضاي خود را بر روي لوح مذكور مي‌نگارد.
نمونه دیگر استفاده از گذر واژه یا عبارت عبور یا شماره شناسایی شخصی است. این روش در نظام بانکداری الکترونیکی ایران برای استفاده از کارت اعتباری رایج است. رمز عبور در واقع یک راز است که بین کاربر و سامانه توافق شده است.
روش دیگری که برای اعلام رضایت و امضای الکترونیکی در اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرد، روش کلیک کردن بر روی گزینه تأیید است. مثلا برخی سایت‌های اینترنتی، شرایط قرارداد خود را به مشتری ارائه می‌کنند و او در صورت پذیرش، تأیید خود را با کلیک بر روی گزینه “ادامه” یا “من قبول دارم” اعلام می‌کند.
3- امضای الکترونیکی مطمئن و نمونه امضا
امضاي الکترونیکی مطمئن، امضایی است که درجه بالایی از اطمینان را فراهم می‌سازد که امضا متعلق به شخص مورد نظر است و در جریان انتقال نیز، پیام تغییري نیافته است.
برای اینکه یک امضای الکترونیکی مطمئن باشد باید دارای شرایطی باشد.
ماده 10 قانون تجارت الكترونيكی كه ناظر به بند «ك» ماده 2 همان قانون است، در بیان شرایط اين نوع امضا مقرر می‌دارد: امضاي الكترونيكي مطمئن بايد داراي شرايط زير باشد:
الف) نسبت به امضا كننده منحصر به فرد باشد.
ب) هويت امضا كننده داده پيام را معلوم كند.
ج) به وسيله امضا كننده و يا تحت اراده انحصاري وي صادر شده باشد.
د) به نحوي به يك داده پيام متصل شود كه هر تغييري در آن داده پيام، قابل تشخيص و كشف باشد.
لازم به ذکر است ماده 12 قانون مذکور، اسنادی را که تحت مدیریت امضای الکترونیکی مطمئن باشند در حکم اسناد رسمی اعلام نموده است.
در ادامه نمونه امضای الکترونیکی مطمئن آورده میشود:
4- امضای الکترونیکی ساده و نمونه امضا
عبارت امضاي الكترونيكي ساده به صراحت در قوانین و مقررات ما نيامده است، اما با توجه به نوع مطمئن آن، می‌توان به آن پی‌برد. در واقع امضای الکترونیکی که مطمئن نباشد یک امضای الکترونیک ساده است. در آيين‌نامه اجرايي ماده 32 قانون تجارت الکترونیکی نیز، امضاي الكترونيكي ساده به عنوان امضاي الكترونيكي قابل استفاده در نظر گرفته شده است.
از جمله تفاوت‌هایی که میان امضاي الکترونیکی ساده و مطمئن وجود دارد مربوط به حفظ تمامیت داده پیام است، به این صورت که اصولاً امضاي الکترونیکی مطمئن، برخلاف امضای ساده، هرگونه تغییر بعدي در پیام را قابل کشف می‌سازد، ضمن اینکه از آنجا که امضاي عادي علی‌الاصول از طریق وسایلی تولید میشود که در کنترل انحصاري امضاکننده نیست، انتساب سند به امضاکننده در معرض تردید بیشتري است.
امضاهای زیر نمونه‌هایی از امضای الکترونیکی ساده هستند:
- نمونه 1:
- نمونه 2:
- نمونه 3:
قرارداد آنلاین چیست؟
قرارداد آنلاین یا معامله‌ی الکترونیکي قراردادی است كه در آن ایجاب و قبول از طريق واسطه‌های الکترونیکي و در فضای مجازی به قصد ایجاد تعهدات قراردادی منعقد مي‌شود. قرارداد آنلاین یا الکترونیکی از نظر شرایط اساسی قرارداد و تنظیم آثار مترتب بر آن، تابع احکام و قواعد عمومی قراردادهای سنتی می‌باشد و از این نظر تفاوتی با آن ندارد.
نکته حائز اهمیت در قراردادهای آنلاین اراده‌ی نهایی طرفین می‌باشد که با فراهم شدن ایجاد امضای الکترونیکی، این امر امکان‌پذیر شده است. در واقع در ساختار الکترونیکی وجود قصد انعقاد قرارداد که یکی از شرایط صحت قرارداد می‌باشد باید به روش متناسبی اعلام و ابراز گردد که این امر از طریق امضای الکترونیکی قرارداد آنلاین، محقق می‌گردد.
فواید و کارکردهای امضای الکترونیکی در قراردادهای آنلاین
با گسترش ارتباطات از راه دور و قرار گرفتن وسايل ارتباطي جديد به جاي ملاقات حضوري و يا استفاده از خدمات واسطه‌اي مطمئن مانند پست، طرفين بايد هويت يكديگر را پيش از انجام قرارداد شناسايي كنند.
با توجه به امكان نسخه‌برداري و تغيير پيام‌هاي الكترونيكي كه جايگزين اسناد كاغذي شده، ضروري است كه طرفين نسبت به اصالت و عدم تغيير اسناد الكترونيكي اطمينان حاصل کرده و هنگامي كه داده‌هاي ارزشمند و داده‌هايي كه اهميت و حساسيت ويژه‌اي دارند مورد مبادله قرار مي‌گيرد، نسبت به محرمانگي آنها مطمئن شوند.
همچنین ، مجازي بودن محيط انجام مبادلات الكترونيكي موجب شده كه اشخاص اين مبادلات را از راه دور و بدون مشاهده يكديگر و حتي شنيدن صداي طرف مقابل صورت دهند و در نتيجه دريافت‌كننده پيام الكترونيكي حق خواهد داشت كه نسبت به اصالت هويت فرستنده پيام با احتياط بيشتري برخورد كرده، هويت واقعي وي را تشخيص داده و مطمئن شود كه پيام واقعاً از سوي او ارسال شده است. همه‌ی این موارد را می‌توان به عنوان فایده و کارکرد امضای الکترونیکی دانست که در ادامه هریک را بررسی می‌کنیم.
1- تشخيص هویت واقعی فرستنده پيام الکترونيکی
منظور از تشخیص هویت این است که بتوان یک کاربر یا نرم‌افزار یا سخت‌افزار را در فضای مجازی شناسایی کرد.
مجازي بودن محيط انجام مبادلات الكترونيكي موجب شده كه اشخاص اين مبادلات را از راه دور و بدون مشاهده يكديگر و حتي شنيدن صداي طرف مقابل صورت دهند و در نتيجه دريافت‌كننده پيام الكترونيكي حق خواهد داشت كه نسبت به اصالت هويت فرستنده پيام با احتياط بيشتري برخورد كرده، هويت واقعي وي را تشخيص داده و مطمئن شود كه پيام واقعاً از سوي او ارسال شده است؛ امری که با امضای الکترونیکی محقق می‌گردد.
2- تأیيد (اعلام رضایت)
رضایت فرد به التزام به مفاد سند، یکی دیگر از کارکردهای امضای الکترونیکی می‌باشد. در واقع امضای الکترونیکی در یک قرارداد آنلاین دلالت بر این دارد که فرد امضاکننده آن را با هدف تأیید و اعلام رضایت به اطلاعات و مفاد مندرج در آن، امضا و سپس ارسال کرده است.
3- تماميت داده‌ها
مطابق بند “ه” ماده 2 قانون تجارت الکترونیکی، تمامیت داده پیام موجودیت کامل و بدون تغییر داده پیام است. به عبارت دیگر، تمامیت داده پیام به صحت و كامل بودن محتواي پيام‌هاي الكترونيكي مبادله شده مربوط مي‌شود.
امضای الکترونیکی را می‌توان برای تشخیص تمامیت سند و دقیق و کامل بودن اطلاعات اسناد و پیام‌های الکترونیکی فرستاده شده از طریق اینترنت و یا ذخیره شده بر روی سیستم به کار برد.
4- حفظ محرمانگی
یکی از تهدیدات موجود در مبادلات الکترونیکی، استراق سمع است. امضای الکترونیکی این اطمینان را به اشخاص می‌دهد که پیام تنها به رؤیت اشخاص مجاز می‌رسد، زیرا کلید لازم برای رمزگشایی تنها در اختیار افراد مجاز است.
5- سرعت و دقت
دنیای امروز عصر ارتباطات و تکنولوژی است و تمام تلاش بشر جهت ایجاد و ابداع روش‌ها و ابزارهایی است که موجب افزایش سرعت در امور میشود، یکی از این ابزار، امضای الکترونیکی است .
امضای الکترونیکی سرعت و دقت را در فضای الکترونیکی و مجازی افزایش می‌دهد، به طوری که می‌توان امضای الکترونیکی را در چند ثانیه ایجاد و اسناد حاوی آن را به سراسر دنیا فرستاد. در واقع تسریع در امضاي قرارداد و اسناد در هر نقطه‌اي از جهان بدون حضور فیزیکی و امکان پردازش مبادلات مالی بیشتر در تمامی کشورها از ویژگی‌های بسیار سودمند امضای الکترونیکی می‌باشد.
آیا امضای الکترونیکی قراردادهای آنلاین معتبر است؟
امضای الکترونیکی تأییدی است الکترونیکی و ممکن است یک علامت، رمز، کلمه، عدد، یک اسم تایپ‌شده، تصویر دیجیتالی یک امضای دست‌نویس و یا هر نشان الکترونیکی اثبات هویت باشد که صادرکننده یا قائم مقام وی اتخاذ و به یک قرارداد یا هر سند دیگری ملحق کرده باشد.
بر اساس ماده 7 قانون تجارت الكترونیكي، هرگاه قانون وجود امضا را لازم بداند، امضای الكترونیكي کافي است.
بر همین اساس، در خصوص این سوال که آیا امضای الکترونیکی در قراردادهای آنلاین معتبر است یا خیر باید گفت چنانچه داده پیام به تنهایي یا به کمك سایر دلایل، امضاکننده را شناسایي و التزام او به مفاد داده پیام را ثابت کند، قاضي آن امضای الكترونیكي را معادل با کارکرد امضای دستي می‌پذیرد و اثرات امضای سنتی بر آن بار میشود.
باید توجه داشت که امضای الکترونیکی باید نسبت به امضاکننده منحصر به فرد باشد و هویت وی را مشخص نماید و به نحوی به داده پیام متصل باشد که هرگونه تغییری قابل کشف باشد.
چنین امضایی، علاوه بر تشخیص هویت طرفین، موجب اطمینان و اعتماد میشود چراکه این نوع امضا صحت انجام معامله و تعهدات پذیرفته طرفین و اصالت داده پیام‌های ارسالی و توافقات انجام شده و انتساب داده پیام به طرفین را اثبات می‌کند.
به عبارت دیگر، چنانچه امضاي الکترونیکی بخواهد همانند امضاي دست‌نویس در مقام دعوي یا دفاع قابل استناد باشد باید از یکسري شرایط امضاي دستی مثل صدور با اراده و رضایت امضاکننده، منحصر به فرد بودن و قدرت تعیین هویت برخوردار باشد.
در صورتی که شرایط مذکور براي امضاي الکترونیکی تحقق یافته باشد، همانند امضاهاي دستی داراي ارزش اثباتی است و از این حیث هیچ تفاوتی با آن ندارد. علاوه بر این، امضاي الکترونیکی یک داده است و داده پیام‌ها نیز داراي ارزش اثباتی هستند.
البته با توجه به ماده 13 قانون تجارت الکترونیکی باید گفت که به طور کلی ارزش اثباتی داده پیام‌ها، با توجه به عوامل مطمئنه از جمله تناسب روش‌هاي ایمنی به کار گرفته شده تعیین میشود.
حال چنانچه داده پیام‌هاي تشکیل‌دهنده امضا، از تمام شرایط فنی لازم برخوردار باشند اعتبار حقوقی و جایگاه آنها در ادله اثبات دعوي همانند جایگاه امضاهاي دست‌نویس است و می‌تواند به عنوان دلیل در مقام دعوي یا دفاع در محاکم مورد پذیرش قرار گیرد.
در این رابطه باید توجه داشت که امضای الکترونیکی مطمئن از اعتبار بسیار بیشتری برخوردار می‌باشد.
مطابق ماده 15 قانون تجارت الکترونیکی نسبت به امضایی که با شرایط ماده 10 همین قانون ایجاد شده است نمی‌توان ادعاي انکار و تردید کرد و تنها می‌توان نسبت به آن ادعاي جعل نمود.
بنابراین، به نظر می‌رسد که می‌توان در تنظیم قراردادهای آنلاین، با منضم نمودن امضاي الکترونیکی مطمئن، داده‌هاي مزبور را از اعتبار قابل قبولی برخوردار نمود.
استناد به امضای الکترونیکی در دعوا
در این قسمت به ارزش اثباتی یا همان قابلیت استناد امضای الکترونیکی در محاکم در صورت طرح دعوی می‌پردازیم.
مطابق ماده 12 قانون تجارت الکترونیکی اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی‌توان بر اساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی داده پیام را صرفاً به دلیل شکل و قالب آن رد کرد. بر اساس این ماده، قاضی باید امضای الکترونیکی را به عنوان دلیل بپذیرد و نمی‌تواند فقط به دلیل قالب الکترونیکی آن را رد کند.
همچنین، مطابق ماده 7 قانون تجارت الکترونیکی، هرگاه قانون، وجود امضا را لازم بداند، امضای الکترونیکی مکفی است. بنابراین از این نظر تفاوتی میان امضای سنتی با امضای الکترونیکی وجود ندارد. امضای الکترونیکی همچنین از نظر نیاز به وجود قصد، رضا و اهلیت شخصی که قرارداد آنلاین را امضا می‌کند همانند امضای سنتی می‌باشد چراکه امضای الکترونیکی نیز به منزله‌ی ایجاد یک تعهد است.
در صورت طرح دعوا و استناد یکی از طرفین به امضای الکترونیکی، اگر امضاکننده امضايش را انکار کند، با صدور قرار کارشناسی و بررسی کلید خصوصی توسط کارشناس فنی رایانه، می‌توان صحت انتساب امضا به امضاکننده را ثابت نمود.
نکته دیگر در خصوص ارزش اثباتی امضای الکترونیکی این است که ماده 14 قانون تجارت الکترونیکی، هرگونه داده پیامی را که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداري شده باشد را از حیث محتویات و همچنین امضا مندرج در آن، تعهدات یا طرفی که تعهد کرده و کلیه اشخاصی که قائم مقام قانونی آنان محسوب می‌شوند، اجراي مفاد آن و سایر آثار در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضائی و حقوقی دانسته است.
بعلاوه مطابق ماده 15 همان قانون تصریح گردیده که نسبت به داده پیام مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضاي الکترونیکی مطمئن، انکار و تردید مسموع نیست و تنها ادعاي جعلیت نسبت به داده پیام مزبور قابل طرح بوده و یا اینکه مدعی می تواند ثابت نماید که چنین داده پیامی به جهتی از جهات قانونی از اعتبار ساقط شده است.
دریافت امضای الکترونیکی ( توکن امضای دیجیتال)
از نظر حقوقی، مهمترین اثر امضا، اثبات رابطه‌ي سند با کسی است که امضا به او نسبت داده شده است. امضاي الکترونیکی، به تنهایی نمی‌تواند هویت امضاکننده را تضمین کند و برای این کار نیاز به مرجع ثالثی است تا هویت امضاکنندگان را تعیین و تضمین نماید.
قانون تجارت الکترونیکی از این مراجع با عنوان “دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی” یاد کرده و باب دوم این قانون به آن اختصاص داده شده است. ماده 19 این قانون مقرر می‌دارد:
دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهایی هستند که برای ارائه خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند. این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به روز نگهداری گواهی های اصالت (امضای) الکترونیکی می‌باشد.
در حال حاضر، متقاضیان دریافت امضای الکترونیکی می‌توانند به سایت “مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام” به آدرس https://www.gica.ir مراجعه نموده و بر گزینه‌ی “درخواست و صدور گواهی الکتریکی و تهیه توکن” کلیک نموده و موارد خواسته‌شده را تکمیل کنند. امضای الکترونیکی روی یک ابزار سخت‌افزاری به نام توکن قرار می‌گیرد و مدت اعتبار امضای آن یک یا دو سال است.
مزیت این اقدام علاوه بر احراز و اثبات هویت طرفین و ایجاد اطمینان و امنیت در ارتباطات مجازی، این است که در حال حاضر بهترین و کاربردی‌ترین نوع امضای الکترونیکی مطمئن، امضای دیجیتالی یا رقمی است که در واقع خلاصه و چکیده‌ای از پیام رمزنگاری شده با کلید خصوصی فرستنده پیام است که ضمیمه داده پیام شده و با کلید عمومی رمزگشایی میشود.
این امضای دریافتی علاه بر اسناد الکترونیکی، در تمامی سامانه‌های املاک، خودرو، دفاتر اسناد رسمی و اظهارنامه مالیاتی نیز قابل استفاده می‌باشد.
معرفی سامانه‌های داخلی و خارجی امضای الکترونیکی
در این قسمت ابتدا به بررسی چند نمونه سامانه‌ی امضای الکترونیکی داخلی می‌پردازیم و سپس چند سامانه‌ی خارجی امضای الکترونیکی معرفی می‌کنیم.
- سامانه قراردادپرداز
سامانه قرارداد پرداز به آدرس https://gharardadpardaz.ir یکی از سامانه‌های داخلی امضای الکترونیکی قرارداد می‌باشد. این سامانه علاوه بر ایجاد امکان امضای الکترونیکی توسط طرفین قرارداد، فرصت تنظیم و ویرایش قرارداد را نیز را فراهم نموده است.
- سامانه وین‌ساین
این سامانه به آدرس https://vinsign.ir یکی از سامانه‌های امضای الکترونیکی می‌باشد که با ثبت‌نام در آن می‌توان امضای الکترونیکی دریافت کرد. ثبت امضای الکترونیکی در وین‌ساین در کمترین زمان انجام شده و تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند امضای خود را در این سامانه ثبت کنند.
- سامانه امضانو
سامانه امضانو به آدرس https://emzano.com یکی دیگر از سامانه‌های امضای الکترونیکی می‌باشد. با استفاده از این سامانه اشخاص می‌توانند بصورت غیرحضوری و در زمان کم اسناد و قراردادهای خود را امضا نمایند. شیوه‌ی امضای قرارداد در این سامانه به این صورت می‌باشد که ابتدا فایل PDF قرارداد در وبسایت بارگزاری گردیده و در مرحله‌ی بعد، پس از وارد کردن اطلاعات امضاکنندگان و احراز هویت آنها، امضای اسناد انجام خواهد شد.
سامانه‌های خارجی امضای الکترونیکی:
- پاندا داک
این سامانه به آدرس https://www.pandadoc.com یکی از سامانه‌های خارجی امضای الکترونیکی اسناد است. از مزایای این وبسایت می‌توان به پیگیری اطلاعات در خصوص سند اشاره نمود که می‌توان دریافت چه کسی سند را باز نموده، مشاهده کرده و امضا کرده است. همچنین برای دسترسی آسان به تمامی اسناد این امکان وجود دارد که تمامی اسناد در یک مکان ذخیره و ساماندهی شده و قابل جستجو باشد.
- داک‌یوساین
سامانه داک‌یوساین به آدرس https://www.docusign.com یکی دیگر از سامانه‌های خارجی امضای الکترونیکی می‌باشد. در این سامانه با یک خرید می‌توان هر تعداد سند با هر تعداد گیرنده را امضا نمود که پرداخت توسط کاربر انجام شده و طرف مقابل بدون پرداخت سند را امضا می‌نماید.
- هلوساین
سامانه هلوساین به آدرس https://www.hellosign.com از دیگر سامانه‌های امضای الکترونیکی اسناد است. در این سامانه باید سندی که می‌خواهید امضا کنید را آپلود کرده و پس از امضای سند آدرس ایمیل طرف مقابل را وارد کنید تا سند برای امضا به ایمیل او ارسال شود.
جمع بندی
در آخر باید گفت امضاي الكترونيكي هرچند تفاوت‌هاي زيادي با امضاي سنتي دارد ولي با شرايط خاصي كه مبادلات الكترونيك و تجارت الكترونيك دارا مي‌باشد، مي‌توانیم همان آثاري را كه امضاي سنتي در مبادلات كاغذي دارد، حتي به صورت كامل‌تر براي امضاي الكترونيكي در مبادلات الكترونيكي قائل باشيم.
امضای الکترونیکی، نقش بسيار مهمي در تجارت الكترونيك ايفا مي‌كند چراکه تجارت الكترونيك تجارتي است كه طرفين بدون اينكه همديگر را بشناسند معاملات بزرگي را انجام مي‌دهند؛ اطمينان و امنيت يكي از اركان توسعه و انجام مبادلات الكترونيكي مي‌باشد كه به وجود آوردن اين امنيت منوط به امضاي الكترونيكي مي‌باشد.
به همین خاطر آشنایی اشخاص با این امضا و شرایط اعتبار آن، امری ضروری است که هدف این مقاله بوده است.
با این حال، توصیه میشود برای اطمینان از صحیح و معتبر بودن امضای الکترونیکی که در یک قرارداد الکترونیکی درج می‌گردد، از مشورت وکیل متخصص در حوزه قراردادهای الکترونیکی بهره‌مند گردید.
سوالات متداول
امضای الکترونیکی به چه امضایی گفته میشود؟
امضای الکترونیکی عبارت از هر نوع علامت منضم شده یا به نحو منطقی متصل شده به داده پیام است که براي شناسایی امضاکننده‌ي داده پیام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چند نوع امضای الکترونیکی وجود دارد؟
امضاهای الکترونیکی به انواع مختلفی تقسیم میشود که در متن انواع آورده شده اما مهمترین نوع آن امضای الکترونیکی مطمئن است که باید نسبت به امضاکننده منحصر به فرد باشد، هویت امضاکننده داده پیام را معلوم نماید، به وسيله امضاكننده و يا تحت اراده انحصاري وي صادر شده باشد و به نحوي به يك داده پيام متصل شود كه هر تغييري در آن داده پيام، قابل تشخيص و كشف باشد.
آیا امضای الکترونیکی قراردادهای آنلاین معتبر است؟
بله، هرگاه قانون وجود امضا را لازم بداند، امضاي الکترونیکی کافی و معتبر است. البته باید توجه داشت امضاي الکترونیکی در صورتی همانند امضاي دست‌نویس در مقام دعوي یا دفاع قابل استناد می‌باشد که از یکسري شرایط امضاي دستی مثل صدور با اراده و رضایت امضاکننده، منحصر به فرد بودن و قدرت تعیین هویت برخوردار باشد.
از کجا می‌توانیم امضای الکترونیکی دریافت کنیم؟
جهت دریافت گواهی امضای الکترونیکی (دریافت توکن امضای دیجیتال) باید به وبسایت مرکز صدور گواهی الکترونیکی عام به نشانی https://www.gica.ir مراجعه نمایید.
نویسنده زهرا داودی
