دیپ فیک (جعل عمیق)، از جرم تا مجازات

عکس‌ها و ویدئوهای دیپ فیک به سختی شناسایی می‌شوند چراکه از عکس و ویدئوی واقعی استفاده می‌کنند و می‌توانند صدای حقیقی داشته باشند و به نحوی هستند که به سرعت در فضای مجازی منتشر می‌شوند.

بنابراین بسیاری از بینندگان فرض می‌کنند عکس یا ویدئویی که می‌بینند صحت دارد. همین مسئله یعنی جعل عمیق باعث می‌شود تا مخاطبان شایعه‌ها و اطلاعات نادرستی که به سادگی منتشر می‌شوند را حقیقت بپندارند و به آن اعتماد کنند.

تکنولوژی دیپ فیک به راحتی می‌تواند اخباری ساختگی تولید کرده یا تحریف حقایق را واقعی جلوه داده و به طور عامدانه و مغرضانه، به منظور جهت‌دهی به افکار عمومی و گمراه‌ کردن یا فریب دادن مخاطب در جهت کسب منافعی خاص، در فضای مجازی منتشر شود.

با توجه به اهمیت این موضوع و با هدف آشنایی بیشتر مخاطبان با این تکنولوژی نوین، مقاله‌ی حاضر را به این موضوع اختصاص داده‌ایم.

دیپ فیک چیست؟

دیپ فیک یا جعل عمیق تکنیک جدیدی بر مبنای هوش مصنوعی است که با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی تصاویر و فیلم‌های موجود را بر روی تصاویر یا فیلم‌های مورد نظر ترکیب کرده به گونه‌ای که ترکیب هر دو تصویر یا هر دو فیلم یکی است و در یک صحنه رخ می‌دهد. این ترکیب پیچیده به طور مثال می‌تواند یک فرد یا افراد را به گفتن چیزها و یا انجام اقداماتی نشان دهد که هرگز در واقعیت رخ نداده‌اند. 

 دیپ فیک چگونه کار می‌کند؟

فناوری دیپ فیک ابتدا از طریق هوش مصنوعی تمام شکل و حالات نقاط مختلف چهره را تجزیه و تحلیل کرده و تمام بخش‌های صورت را با دقت اسکن می‌نماید، همچنین این هوش مصنوعی تمام حرکات از جمله چرخش سر، حرکت چشم و جزئیات حرکات دهان را مورد بررسی قرار می‌دهد.

پس از کشف چهره‌ی انسان از طریق دوربین‌ها، هوش مصنوعی به طرز کاملاً باورپذیری چهره همان انسان را جعل کرده و می‌تواند او را در حال حرکت، سخنرانی و هر حالتی که بخواهد قرار دهد.

دیپ فیک نه تنها برای چهره‌ی انسان است بلکه سایر اندام بدن انسان و اشیا را نیز می‌تواند تغییر دهد.

بطور کلی سه مرحله برای ساخت یک عکس یا ویدئوی دیپ فیک وجود دارد:

1. تصویر استخراج شده شخصی که هدف ساخت فیلم یا عکس جعلی است.
2. پس از این تصویر به عنوان ورودی به یک شبکه عصبی عمیق (یک تکنیک از حوزه هوش مصنوعی که برای تولید خودکار یک تصویر به منظور جایگذاری بر چهره هدف مورد استفاده قرار می‌گیرد) استفاده می‌شود.
3. سپس این چهره‌ی تولیدشده برای ایجاد دیپ فیک در تصویر مرجع اصلی (عکس یا ویدئویی که قصد داریم شخصی را در آن حالت نشان دهیم) جای‌گذاری می‌شود.

دیپ فیک یا جعل عمیق نیازمند داشتن مجموعه داده‌های چهره هدف و ویدئو مقصد است.

با توجه به اشتراک‌گذاری تصاویر شخصی در شبکه‌های مجازی به راحتی می‌توان داده‌های چهره‌ای که شخص قصد جعل آن را دارد فراهم نماید و این یکی از دلایلی است که اشخاص معروف و سیاستمداران و کسانی که مدام از خود عکس و فیلم منتشر می‌نمایند بیشتر در خطر هستند چراکه با سادگی با جستجویی سریع در اینترنت می‌توان تمام داده‌های مورد نیاز را بدست آورد.

لازم به ذکر است دیپ فیک فقط جعل تصویر نیست بلکه صدا نیز قابل جعل شدن است.

در دیپ فیک تن صدا و فرکانس فرد مورد نظر که می‌تواند یک شخص مشهور یا شخصیت سیاسی و هنرمند باشد، بواسطه یک نرم‌افزار برای کاربران باورپذیر می‌شود.

در ادامه، لینک فیلمی که در آن محققان دانشگاه واشنگتن بوسلیه‌ی هوش مصنوعی سخنرانی باراک اوباما را مدل‌سازی کردند آورده می‌شود؛ لازم به توضیح است که در این ویدئو، اوباما بوسیله‌ی دیپ فیک مدل‌سازی شده و از این طریق حرف‌هایی زده می‌شود که ساختگی است.

نمونه‌ی جالب دیگر، دیپ فیک ترامپ در فیلم خوب، بد، جلف3: رادیواکتیو می‌باشد که لینک ویدئوی آن در ادامه خواهد آمد:

آیا دیپ فیک تهدید محسوب می‌شود؟

اگرچه تکنولوژی دیپ فیک دارای کاربردهای مثبت در بسیاری از صنایع مثل فیلم‌سازی، رسانه آموزشی، تبلیغات و ارتباطات دیجیتال می‌باشد و با استفاده از آن فیلم‌سازان قادر هستند صحنه‌های کلاسیک در فیلم‌ها را بازسازی کنند، از افکت‌های خاصی استفاده نموده، ویرایش صورت بعد از تولید را بهبود دهند و ویدئوهای غیرحرفه‌ای را با کیفیت حرفه‌ای بهبود بخشند، اما خطر دیپ فیک را نمی‌توان دست کم گرفت. 

ویدئوهای دیپ فیک می‌تواند برای تهدید کردن امنیت ملی با تبلیغات سیاسی نادرست، تولید اخبار غیر حقیقی در مورد اتفاق‌های مهم یا شخصیت‌های برجسته بکار رود.

برای مثال دیپ فیک می‌تواند یک سیاست‌مدار را در حال اخطار دادن به کشوری دیگر درباره جنگی که در آینده به وقوع می‌پیوندد نشان دهد.

از همین طریق ویدئوهای دیپ فیک می‌تواند مانع آگاهی دیجیتالی و اعتماد شهروندان نسبت به اطلاعات ارائه شده توسط ماموران دولتی شوند.

دیپ فیک همچنین می‌تواند تنها با عکس چهره یک شخص عادی ویدئویی بسازد که در آن صاحب عکس هر چیزی بگوید و هر کاری انجام دهد. برای نمونه دیپ فیک می‌تواند شخصی را در حال انجام جرم و جنایت نشان دهد بدون اینکه این شخص در واقعیت مرتکب جرم شده باشد.

خطر دیگر این قابلیت دیپ فیک این است که این فناوری می‌تواند امکان کلاهبرداری و فریب افراد را در جهت ضرر مالی به آن‌ها افزایش دهد.

برای نمونه دیپ فیک می‌تواند ویدئوی واقعی از یک مدیر اجرایی را ایجاد کند که به عنوان مثال از یک کارمند می‌خواهد که انتقال وجه نقد ضروری انجام دهد یا اطلاعات محرمانه ارائه کند.

به علاوه تکنولوژی دیپ فیک می‌تواند یک هویت فریب‌آمیز ایجاد کند و در ویدئوهای پخش زنده چهره یک بزرگسال را به چهره یک کودک یا فرد جوان‌تر تغییر دهد و نگرانی‌هایی درباره استفاده از تکنولوژی توسط یک کودک ایجاد کند.

بنابراین مشاهده می‌شود که علی‌رغم فوایدی که این تکنولوژی برای صنایع مختلف به ارمغان آورده، دیپ فیک یا جعل عمیق می‌تواند برای اشخاص، چه آنهایی که از تصاویر آنان برای ساخت یک عکس یا ویدئوی جعلی استفاده شده و چه آن‌هایی که مخاطب یک عکس یا ویدئویی جعلی هستند، بسیار تهدیدآمیز و خطرآفرین باشد.

علاوه بر موارد بیان شده، تولید و انتشار دیپ فیک می‌تواند یک تهدید واقعی برای دادگاه‌ها از نظر ارائه دلیل و اثبات ادعا باشد. توضیح اینکه ادله الکترونیکی امروزه به عنوان یکی از دلایل معتبر در دادگاه‌ها شناخته می‌شوند و نقش زیادی در آشکارسازی حقیقت دارند. با این حال، اگر دیپ فیک‌ها که با جعل صدا و تصویر مرز بین حقیقت و دروغ را از بین برده و قانع‌کننده‌تر شده‌اند به عنوان مدرک در دادگاه استفاده شوند، می‌توانند بسیار آسیب‌زا باشند و امری را که برخلاف حقیقت است، اثبات نمایند. یک ویدئوی دیپ فیک به راحتی می‌تواند فردی را در حال انجام عمل یا گفتن حرفی نشان دهد که در حقیقت آن را انجام نداده و نگفته است. این نگرانی جایی تشدید می‌شود که ابزارهای هوش مصنوعی روز به روز قدرتمندتر شده و می‌توانند نواقص دیپ فیک و راه‌های شناسایی دیپ فیک از حقیقت را برطرف نمایند.

دیپ فیک در قانون “آیا دیپ فیک جرم است؟”

در قوانین ایران عنوان خاص دیپ فیک‌ به عنوان جرمی مجزا وجود نداشته و این فناوری در قانون جرم‌انگاری نشده است.

با این وجود، از آنجایی که دیپ فیک جعل محسوب می‌شود نزدیک‌ترین عنوان مجرمانه‌ای که می‌توان به آن نسبت داد جرم جعل رایانه‌ای می‌باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

البته باید اشاره کرد که به جرم جعل رایانه‌ای بطور مفصل‌تر در مقاله‌ای با عنوان “جرم جعل رایانه‌ای چیست و چه مجازاتی دارد” پرداختیم که در همین وبسایت منتشر شده است.

لازم به ذکر است علاوه بر جعل رایانه‌ای، دیپ فیک متضمن ارتکاب جرایم دیگری نیز هست که به بررسی برخی از مهم‌ترین آن‌ها نیز پرداختیم.

جعل رایانه‌ای

جعل رایانه‌ای عبارت است از ورود، ایجاد، تغییر، محو و توقف داده پیام در هر ابزار ارتباطی یا ابزار انتقال‌دهنده داده پیام به قصد جا زدن آنها به عنوان داده پیام معتبر برای استفاده خود یا دیگری و به ضرر غیر.

ماده 6 قانون جرایم رایانه‌ای به عنوان عنصر قانونی جرم جعل رایانه‌ای در قانون جرایم رایانه‌‌ای مصوب 1388 به شمار می‌آید.

به موجب این ماده: هرکس به طور غیرمجاز مرتکب اعمال زیر شود، جاعل محسوب و به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) تا یکصد میلیون ریال (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد:

1. تغيير يا ايجاد داده‌هاي قابل استناد يا ايجاد يا وارد كردن متقلبانه داده به آنها؛
2. تغيير داده‌ها يا علائم موجود در كارت‌هاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه‌هاي رايانه‌اي يا مخابراتي يا تراشه‌ها يا ايجاد و وارد كردن متقلبانه داده‌ها يا علائم به آنها.

با توجه به این ماده، مرتکب جرم جعل رایانه‌ای باید افعال حصری این ماده یعنی:

1. ایجاد کردن
2. تغییر دادن
3. وارد کردن متقلبانه‌ي داده و تغيير علائم موجود در كارت‌هاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه‌هاي رايانه‌اي يا مخابراتي يا تراشه‌ها را مرتکب شود. 

دیپ فیک با توجه به تعریفی که از آن ارائه دادیم بیشتر با ارتکاب فعل تغییر دادن داده‌ها يا علائم موجود در كارت‌هاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه‌هاي رايانه‌اي يا مخابراتي يا تراشه‌ها قابل انجام می‌باشد.

به گونه‌ای که در نتیجه‌ی این تغییرات داده پيامي متفاوت از داده پيام اصل و حقيقي ايجاد شود كه البته قابل بهره‌برداري به عنوان داده پيام معتبر باشد.

در واقع، عنصر اصلي جعل، قلب حقيقت است و آن دگرگون كردن و تغيير دادن حقيقت يك امر است.

در دیپ فیک نیز چهره واقعی فرد با یک تصویر جعلی که شخص دیگری را نشان می‌دهد، تعویض می‌شود. 

لازم به ذکر است علاوه بر قانون جرایم رایانه‌ای، قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382 نیز به این جرم پرداخته و مطابق ماده 68 این قانون هركس در بستر مبادلات الكترونيكي از طريق ورود، تغيير، محو و توقف داده پيام و مداخله در پردازش داده پيام و سيستم‌هاي رايانه‌اي و يا استفاده از وسايل كاربري سيستم‌هاي رمزنگاري توليد امضاء مثل كليد اختصاصي بدون مجوز امضاء كننده و يا توليد امضاء فاقد سابقه ثبت در فهرست دفاتر اسناد الكترونيكي و يا عدم انطباق آن وسايل با نام دارنده در فهرست مزبور و اخذ گواهي مجعول و نظاير آن اقدام به جعل داده پيام‌هاي داراي ارزش مالي و اثباتي نمايد تا با ارائه آن به مراجع اداري، قضايي، مالي و غيره به عنوان داده پيام‌هاي معتبراستفاده نمايد جاعل محسوب و به مجازات حبس از يك تا سه سال و پرداخت جزاي نقدي به ميزان پنجاه ميليون ريال محكوم مي‌شود.

تبصره: مجازات شروع به اين جرم حداقل مجازات در این ماده می‌باشد.

با توجه به این ماده، دیپ فیک‌ها باید دارای ارزش اثباتی یا مالی بوده و بدون اجازه‌ی مالک به قصد ارائه به مراجع اداري، قضايي، مالي و غيره تهیه شده باشند تا تهیه‌کننده‌ی آن‌ها قابل مجازات باشد.

ماده قانونی دیگر در خصوص جعل رایانه‌ای ماده 131 قانون جرایم نیروهای مسلح مصوب 1382 است که با توجه به این ماده دیپ فیک‌هایی که توسط نظامیان تهیه شده یا مورد سواستفاده قرار گیرد جرم بوده و قابل مجازات می‌باشد.

 جرم هتک حیثیت اشخاص بوسیله‌ی دیپ فیک

همانگونه که پیش‌تر اشاره شد، از طریق دیپ فیک‌ یا جعل عمیق تصاویر و فیلم‌ها با استفاده از هوش مصنوعی به گونه‌ای غیر واقعی تولید شده و به راحتی در آن می‌توان هر شخصی را در حال انجام هرکاری نشان داد.

به همین خاطر می‌توان به دیپ فیک از نقطه نظر هتک حیثیت اشخاص نیز نگاه کرد.

برای مثال می‌توان با استفاده از تصاویر اشخاص که در فضای مجازی وجود دارد دیپ فیکی تولید کرد که آن‌ها را در حال انجام اعمال غیر اخلاقی یا جنسی نشان دهد. به همین خاطر، بسیار مهم است تا از این نظر به این جرم پرداخته شود. 

هتک حیثیت عبارت است از فعلی که با هدف تنزل ارزش واقعی یک فرد در میان جامعه موجب لطمه به حیثیت و آبروي آن فرد می‌شود.

در هتک حیثیت سنتی فرد در محیط واقعی عمل خلاف حقیقت یا مطلب غیر واقعی را به کسی نسبت می‌دهد که قانون‌گذار ما نیز در قانون مجازات اسلامی براي آن مجازاتی در نظر گرفته، اما در هتک حیثیت بوسیله‌ی دیپ فیک که همان جرم هتک حیثیت رایانه‌ای می‌باشد، فرد توسط رایانه و در فضاي سایبر امري را که دروغ و بی‌اساس است، شایع یا اظهار می‌کند که موجب لطمه بر حسن شهرت اشخاص در افکار عمومی یا خدشه‌دار کردن حیثیت، احترام یا اعتمادي که دیگران براي فرد قایل هستند می‌شود.

هتک حیثیت رایانه‌ای در ماده 16 قانون جرایم رایانه‌ای جرم‌انگاری شده است.

به موجب این ماده: هر کس به‌ و‌سیله سامانه‌‌های رایانه‌‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به‌ نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از چهل و پنج روز و دوازده ساعت تا یک سال یا جزای نقدی از پانزده میلیون (15,000,000) ریال تا صد میلیون (100,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره- چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

باید توجه داشت که به موجب این ماده، مرتکب جرم هتک حیثیت رایانه‌ای باید دو عمل را انجام دهد:

اول این است که فرد تغییر یا تحریف محتوا را انجام داده و سپس آن محتواي تغییر یا تحریف یافته را منتشر می‌کند، یعنی جرمی مرکب را انجام داده است.

بنابراین، صرف تغییر یا تحریف محتوا تا زمانی که آنها را انتشار نداده است، براي تحقق جرم کافی نیست.

برای مثال اگر شخصی برای سرگرمی دیپ فیکی از یک شخصیت معروف تولید کند که او را در حال اعمالی خلاف شأن نشان می‌دهد، اما آن دیپ فیک را منتشر نکند، جرم هتک حرمت رایانه‌ای محقق نشده است.

ملاك تشخیص هتک حیثیت، عرف است که وابسته به شرایط زمان و مکان می‌باشد.

همچنین به موجب تبصره ماده 16 قانون جرایم رایانه‌اي، چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد. 

این نکته هم قابل اشاره است که که هتک حیثیت می‌تواند از طریق توهین نیز صورت بگیرد.

توهین عبارت است از هر رفتاري که بتواند به نحوي از انحا موجب وهن حیثیت طرف مقابل در نظر افراد متعارف و معمولی جامعه گردد.

توهین در ماده 608 قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده است.

علاوه بر آن، مواد 513، 514 و 609 قانون مجازات اسلامی، ماده 24 قانون وکالت، ماده 20 لایحه قانونی استقلال کانون وکلاي دادگستري و ماده 30 قانون مطبوعات نیز توهین را با توجه به شخصیت و مقام طرف مورد اهانت جرم‌انگاری کرده است.

بنابراین باید توجه داشت از آنجایی که توهین یکی از مصادیق بارز هتک حرمت است، این جرم از طریق دیپ فیک قابل تحقق می‌باشد.

همچنین از آنجایی که چیزی که به شخص نسبت داده شده واقعیت ندارد، انتشار آن در اینترنت نوعی انتشار اکاذیب نیز می‌باشد. 

علاوه بر این، افترا نیز از مصادیق هتک حرمت است.

افترا در اصطلاح حقوقی عبارت است از نسبت دادن صریح عمل مجرمانه برخلاف حقیقت و واقع به شخص یا اشخاص معین به یکی از طرف مذکور در قانون، مشروط به این که صحت عمل مجرمانه نسبت داده شده در نظر مراجع و مقامات قضایی ثابت نشود.

افترا در ماده 697 قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده است. مطابق این ماده “هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امري را به طور صریح نسبت دهد، یا آن ها را منتشر نماید، که مطابق قانون آن جرم محسوب شود، و نتواند آن اسناد را اثبات نماید، جز در مواردي که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آن ها حسب مورد محکوم خواهد شد”.

باید توجه داشت افترایی که به موجب دیپ فیک محقق می‌شود یک افترای عملی می‌باشد، چراکه شخص مرتکب جرم سعی دارد با ساخت دیپ فیک عمل مجرمانه‌ای را به شخص دیگر منسوب نماید. 

بنابراین اگر دیپ فیک متضمن نوعی توهین یا افترا باشد، بر اساس قانون مجازات اسلامی قابل مجازات می‌باشد. در غیر این صورت و در حالتی که تنها موجب آبروریزي، کسر شأن و اعتبار و شکستن حرمت اشخاص شود، تنها مطابق جرم هتک حیثیت رایانه‌ای قابل پی‌گیری می‌باشد.

سایر جرایم قابل تحقق از طریق دیپ فیک

نشر اکاذیب:

 همانگونه که بیان گردید، دیپ فیک یکی از ابزارهایی است که بوسیله‌ی آن می‌توان به راحتی اخبار جعلی و دروغ منتشر نمود.

به همین خاطر ازجمله جرایمی که از این طریق و با استفاده از این فناوری قابل ارتکاب است جرم نشر اکاذیب می‌باشد.

انتشار و اشاعه با سوء نیتِ اخبار دروغ و وقایع خلاف واقع به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی را نشر اکاذیب می‌گویند.

ماده 18 قانون جرایم رایانه‌ای در خصوص جرم نشر اکاذیب بیان می‌دارد:

هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی، به وسیله سیستم رایانه یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از بیست میلیون (20,000,000) ریال تا یکصد و پنجاه میلیون (150,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

بنابراین اگر با انتشار یک دیپ فیک، اخبار يا مطالب بي‌اساس منتشر شده و اعمالی برخلاف حقیقت رأسا یا به نقل قول به اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت داده شود، حتی اگر بصورت تلویحی باشد، در صورت وجود قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی، جرم نشر اکاذیب محقق شده و مرتکب قابل پیگیری می‌باشد.

البته باید توجه داشت که برای تحقق این جرم اظهار یک کذب یا یک مطلب یا انتساب خلاف حقیقت نیز کافی است.

برای مطالعه‌ی بیشتر در خصوص جرم نشر اکاذیب، به مقاله‌ی “نشر اکاذیب در فضای مجازی” همین وبسایت مراجعه نمایید. 

سرقت هویت: 

از آنجایی که با استفاده از فناوری دیپ فیک به راحتی می‌توان از هویت و چهره‌ی افراد دیگر سوءاستفاده نمود، جرایم مختلفی نیز قابل تحقق است.

مرتکب می‌تواند از طریق دیپ فیک و قرار دادن صورت شخص دیگر به جای صورت خود در یک ویدئو یا تماس تصویری یا جعل صدا خود را به جاي شخص دیگر معرفی کند و بدین طریق از اطلاعاتی که بدست می‌آورد در فعالیت‌هاي غیرقانونی اعم از مالی و غیرمالی استفاده کند.

افتتاح حساب جدید کارت اعتباري جدید، برداشت از حساب کارت اعتباري موجود، برداشت از حساب‌هاي بانکی، صدور چک‌هاي جعلی با استفاده از نام و شماره حساب شخصی دیگري، اجاره آپارتمان و درخواست وام و مواردي از این قبیل، از مهم‌ترین فعالیت‌هاي مالی است که یک سارق هویت از طریق دیپ فیک انجام می‌دهد.

البته باید توجه داشت اگر فردي بعد از سرقت اطلاعات شخصی دیگري، دیگران را فریب داده و از این طریق موفق به بردن مال شود عملش مشمول جرم کلاهبرداري خواهد شد.

انتشار محتویات مستهجن: 

مطابق ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای:

هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پانزده میلیون ریال تا صد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

محتویات مستهجن مطابق تبصره 4 همین ماده عبارت است از تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.

بنابراین اگر با استفاده از فناوری دیپ فیک، فیلم یا عکسی تولید شود که حاوی محتویات مستهجن باشد، تولیدکننده‌ی آن مطابق این ماده مجرم محسوب شده و قابل مجازات می‌باشد.

باید توجه داشت مطابق این ماده، تولید، نگهداری و ذخیره دیپ فیکی که حاوی محتویات مستهجن است در صورتی جرم است که همراه با قصد تجارت یا افساد، انجام شوند؛ اما انتشار، معامله و توزیع این دیپ فیک‌ها حتی اگر بدون این قصد انجام گیرند، جرم هستند.

همچنین باید توجه داشت انتشار به معناي پخش گسترده در فضاي مجازی است، خواه به دست کسی برسد، خواه خیر و خواه دریافت‌کننده از سوي پخش‌کننده، شناخته شده باشد خواه خیر؛ مانند فرستادن دیپ فک حاوی محتویات مستهجن از طریق هرزنامه (اسپم).

تعداد کسانی که نسبت به آنها انتشار صورت می‌گیرد باید از سه نفر بیشتر باشند و عرفاً به آن انتشار اطلاق شود.

برای مطالعه‌ی بیشتر در خصوص این جرم به مقاله‌ی “انتشار تصایر مستهجن، از جرم تا مجازات” مراجعه نمایید.

چگونه دیپ فیک را از واقعیت تشخیص دهیم؟

اگرچه هوش مصنوعی تمام تلاش خود را بکار می‌برد تا مرز بین واقعیت و دروغ را در دیپ فیک‌ها از بین ببرد، اما همچنان راه‌هایی وجود دارد که با دقت در آن‌ها قادر به تشخیص دیپ فیک خواهید بود:

1. تفاوت رنگ پوست قسمت اضافه شده با سایر اجزای بدن یا صورت
2. حرکات تند و غیرهمگام لب‌ها با صحبت فرد
3. وجود پیکسل‌های اضافه در قاب
4. کیفیت‌ پایین‌تر و مبهم‌تر بودن چهره‌ی فرد نسبت به تصویر پس زمینه
5. وجود سایر نقص‌ها که با توجه قابل شناسایی‌اند، مانند عدم هماهنگی در انعکاس نور، عدم رعایت جزئیات ظریف و..

همچنین شما می‌توانید با مراجعه به وبسایت deepware  به آدرس (https://deepware.ai/ ) که یک ابزار آنلاین تشخیص دیپ فیک است، با آپلود ویدئوی موردنظر خود از دیپ فیک بودن یک ویدئو اطلاع پیدا کنید.

جمع بندی

همانگونه که در این مقاله بیان شد، فناوری دیپ فیک علی‌رغم مزایایی که دارد می‌تواند افراد را به گفتن چیزها و یا انجام اقداماتی نشان دهد که هرگز در واقعیت رخ نداده‌اند و به همین جهت بسیار خطرآفرین واقع شود.

خصوصا برای اشخاصی که تصویر یا فیلم آن‌ها به راحتی در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت قابل دسترسی است.

یک دیپ فیک می‌تواند حضور شخصی را در فیلم‌های غیر اخلاقی نمایش دهد به طوری که هرگز فرد در آن فیلم حضور نداشته است.

این ویدئوها حتی می‌توانند تصویر فرد را در رویدادهای سیاسی و مجرمانه از جمله صحنه‌های قتل، سرقت و غیره قرار دهند.

به همین خاطر بسیار مهم است تا جای ممکن از اطلاعات خود محافظت نماییم و تصاویر خود را به راحتی قابل دسترس اشخاص سودجو قرار ندهیم.

با این حال، در صورتی که شخص به هر طریق قربانی یک دیپ فیک یا عکس یا فیلم جعلی گردید، باید مسئله را با یک وکیل متخصص در این حوزه در میان بگذارد تا اقدامات قانونی لازم از این طریق انجام شود.

اتهامی که به یک تولیدکننده یا منتشرکننده‌ی دیپ فیک قابل انتساب است معمولا چندگانه است و توصیه می‌شود پیش از هر اقدامی از یک مشاور حقوقی یا وکیل در این زمینه راهنمایی گرفته شود.

سوالات متداول

نویسنده: زهرا داودی