سرقت ارز دیجیتال

ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) که در معادل فارسی آن از لفظ “رمز ارز” هم استفاده می‌شود، واحدهای معاملاتی نوظهوری هستند که به عنوان پول‌های مجازی و غیرملموس در فضای اینترنت مورد معامله قرار می‌گیرند.

از مشهورترین رمزارزها که در دنیا رایج شده‌اند می‌توان به بیتکوین، اتریوم، تتر و دوج‌کوین اشاره داشت که در برخی مقاطع زمانی سود بسیاری را نصیب دارندگانشان کردند و توجه بسیاری به آن‌ها جلب شد.

اما همزمان با رواج معاملات رمز ارزها در بستر تجارت الکترونیکی و محبوبیت آن‌ها نزد کاربران این عرصه، توجه کلاهبرداران و سارقان رایانه‌ای و اینترنتی نیز به آن‌ها جلب شد. به مرور مشخص شد که با وجود تمام مزایایی که ارزهای دیجیتال دارند، همچنان در معرض جرایم مختلف هستند و پیگرد آن‌ها نیز دارای پیچیدگی و دشواری خاصی است.

امروزه در قوانین ایران خرید و فروش و معامله‌ی ارز‌های دیجیتال جرم‌انگاری نشده و بنابراین مبادلات مربوط به آن در کشور ایران قانونی و مجاز است؛ اما با توجه به اینکه هنوز قوانین خاصی در مورد رمزارزها و فعالیت در عرصه آن در کشور ایران تصویب نشده‌است، ممکن است مشتریان و کارگزاران این ارزهای دیجیتال، با ابهاماتی در زمینه‌های حقوقی و سوالاتی در باره جرایم مربوط به آن‌ها مواجه شوند. 

در این مقاله به بررسی سرقت ارز دیجیتال پرداخته و تلاش می‌کنیم به این سوالات پاسخ بدهیم که مجازات سرقت ارز دیجیتال چیست؟ شیوه‌های سرقت ارز دیجیتال به چه صورت است و چه راه‌هایی برای پیشگیری از آن وجود دارد؟ در نهایت خواهیم گفت که پیگیری دعاوی کیفری مربوط به ارز دیجیتال چه وضعیتی در ایران دارد و چگونه است.

تعریف سرقت ارز دیجیتال

برای تعریف سرقت ارز دیجیتال، ابتدا باید با تعریف کلی جرم سرقت آشنا شویم. مطابق قانون مجازات اسلامی “سرقت” عبارت است از «ربودن مال متعلق به غیر». همچنین، از نظر حقوقی، “مال”، هرچیزی است که عرفا دارای ارزش و مفید بوده و قابل اختصاص یافتن به اشخاص است. 

با توجه به این مطلب، امروزه ارزهای دیجیتال دارای ارزش اقتصادی هستند و توسط اشخاص در سراسر دنیا مورد معامله قرار می‌گیرند. این ارزها در واقع به عنوان “پول مجازی” معامله می‌شوند. به این ترتیب، هرچند ارزهای دیجیتال وجود فیزیکی و ملموس ندارند، اما این قابلیت را دارند که به ملک اشخاص درآمده و دارایی آن‌ها محسوب شوند. 

در نتیجه، ربودن ارزهای دیجیتال نیز سرقت محسوب شده و مشمول مجازات خواهد بود که در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت.

مجازات سرقت ارز دیجیتال

جهت آشنایی با مجازات سرقت ارز دیجیتال باید به عنوان مجرمانه‌ای که این عمل در قوانین کیفری کشور مشمول آن خواهد بود توجه کنیم. همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره شد، در نظام حقوقی کشور ما، هنوز قانونی به صورت خاص در مورد ارزهای دیجیتال و مسائل مربوط به آن تصویب نشده‌است. بنابراین برای بررسی مجازات جرم سرقت ارز دیجیتال باید به دیگر قوانین کیفری کشور که تاکنون تصویب شده‌است مراجعه کنیم.

سرقت ارز دیجیتال می‌تواند مشمول جرایم زیر باشد و مجازات آن‌ها برای فرد سارق اعمال شود:

دسترسی غیرمجاز رایانه‌ای

در سرقت ارز دیجیتال، دسترسی فرد سارق به رمزارزها در کیف پول (wallet) از طریق دسترسی به رمز عبور یا کلید خصوصی ولت، بدون اجازه مالک رخ می‌دهد. به این ترتیب، مطابق قانون جرایم رایانه‌ای، چنین عملی مشمول جرم دسترسی غیرمجاز رایانه‌ای بوده و مجازات آن به شرح زیر خواهد بود:

«حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال تا ۸۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات مذکور».

سرقت رایانه‌ای

به این علت که سرقت ارزهای دیجیتال در فضای رایانه‌ای و فضای مجازی از طریق ربودن داده‌های دیگران رخ می‌دهد، این عمل مشمول جرم سرقت رایانه‌ای خواهد بود. به عبارت دیگر، ارزهای دیجیتال نیز از لحاظ ماهیت، داده و اطلاعات محسوب می‌شوند و بنابراین با سرقت و خارج کردن این داده‌ها از کیف‌پول ارز دیجیتال (ولت) سرقت رایانه‌ای محقق خواهد شد.

به این ترتیب، سرقت و خارج کردن ارزهای دیجیتال از دسترس صاحب آن، از مصادیق بند “ب” ماده 12 قانون جرایم رایانه‌ای (ماده 740 قانون مجازات اسلامی) است؛ مطابق ماده مذکور، مجازات این جرم، حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال تا ۸۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هردوی این مجازات‌ها -بسته به تشخیص قاضی پرونده- خواهد بود. 

همچنین باید توجه داشت که مطابق قانون مجازات اسلامی، فردی که اقدام به سرقت ارزهای دیجیتال کرده‌است، در نهایت، به رد مال مسروقه به صاحب آن نیز محکوم خواهد شد. به این معنا که «مجرم باید مالی را که در اثر ارتکاب جرم تحصیل کرده‌است، اگر موجود باشد عین آن را و اگر موجود نباشد مثل آن را و در صورت عدم امکان رد مثل، قیمت آن را به صاحبش رد کند و از عهده خسارات وارده نیز برآید.»

همچنین، جهت آشنایی بیشتر با جرایم سرقت رایانه‌ای و دسترسی غیرمجاز رایانه‌ای، ارکان این جرایم و مصادیق آن‌ها را مطالعه نمایید.

 

شیوه‌های سرقت ارز دیجیتال و مصادیق آن

سرقت ارزهای دیجیتال به شیوه‌های متنوعی ممکن است رخ دهد که در این بخش به برخی از رایج‌ترین این شیوه‌ها اشاره می‌شود. آگاهی نسبت به این مصادیق و شیوه‌های سرقت از این جهت برای ما ضروری است که منجر به هوشیاری و پیشگیری از وقوع آن‌ها خواهد شد.

1) سرقت از کیف پول ارز دیجیتال (ولت رمزارز/ crypto wallet)

برخی کیف پول‌ها نقاط ضعف امنیتی دارند و توسط سارقان و هکرها به راحتی قابل نفوذ هستند. در این شیوه کیف پول دیجیتال به اینترنت متصل شده و در صورتی که کاربر از یک کیف پول ضعیف استفاده کند، سارقین به راحتی به اطلاعات کیف پول و دارایی دیجیتالش دسترسی پیدا خواهند کرد. در واقع اگر فردی به کلید خصوصی (Private Key)  شما دسترسی داشته باشد، می‌تواند در هر کجای دنیا که باشد کیف پول شما را هک کرده و دارایی ها را به کیف‌پول دیگری انتقال دهد.

کیف پول‌های ارزدیجیتال که جهت نگهداری و محافظت از رمزارزها ایجاد شده‌اند، به سه دسته اصلی یعنی کیف پول گرم یا نرم‌افزاری (Hot Wallet)، کیف پول سرد یا سخت‌افزاری (cold Wallet) و کیف پول کاغدی تقسیم می‌شوند.

بنابراین، یکی از انواع کیف پول ارز دیجیتال، نوع نرم‌افزاری آن است که اطلاعات کاربران (کلیدهای خصوصی و عمومی) را به‌صورت آنلاین ذخیره می‌کند و با بلاکچین‌های مختلف در تعامل است. بنابراین، داشتن کیف پول ارز دیجیتال برای برقراری ارتباط کاربران با شبکه بلاکچین و ارسال و دریافت ارزهای دیجیتال لازم است. 

از جمله کیف پول‌های مطرح در حوزه رمز‌ارزها می‌توان به تراست ولت (Trust Wallet)، کوینومی (Coinomi)، متامسک (MetaMask) و اتمیک ولت (Atomic Wallet) اشاره کرد. با رواج استفاده از این کیف پول‌ها، توجه سارقان ارزهای دیجیتال نیز به آن‌ها جلب شده است. به خصوص کیف پول‌های نرم‌افزاری که بیش از انواع دیگر در معرض سرقت و سایر جرایم رایانه‌ای قرار دارند.

بنابراین، در خبرهای مربوط به دنیای ارزهای دیجیتال همیشه شاهد هشدارهایی مبنی بر خطر هک، جعل و در نتیجه به سرقت رفتن ارزهای دیجیتال از طریق سوءاستفاده از این کیف پول‌ها هستیم.

به عنوان نمونه رئیس پلیس فتای خراسان رضوی از کشف یک پرونده سرقت از کیف پول تراست ولت خبر داده‌است. 

همچنین، کیف پول متامسک در تاریخ سیزدهم اردبیهشت سال 1400 در توییتر رسمی خود به کاربران خود هشدار داده‌است که مراقب ربات فیشینگ و کلاهبرداری جدیدی که درصدد سرقت عبارت بازیابی ولت آن‌هاست، باشند. پس پیام‌ها و ایمیل‌های فیشینگ نیز از شیوه‌های رایج سرقت از این کیف پول‌ها است.

همچنین در اردیبهشت 1400 خبری مبنی بر انتشار نسخه جعلی اتمیک ولت نیز قابل توجه است. بنابراین ممکن است سارقان با طراحی کیف پول‌های جعلی اقدام به سرقت ارزهای دیجیتال کاربران کنند.

2) سرقت از صرافی ارز دیجیتال

گاهی اوقات منشاء سرقت ارزهای دیجیتال به صرافی که کاربران با آن در ارتباط هستند بازمی‌گردد. مثلا ممکن است سایت یا اپلیکیشن صرافی که رمزارزها را مدیریت می‌کند و صاحبان ارزهای دیجیتال از طریق آن معامله می‌کنند هک شده و اموال آن به سرقت برود. 

در اخبار آمده است که صرافی رمزارز بیت‌مارت که در جزایر کیمن واقع شده است، با حمله سایبری ۲۰۰ میلیون دلاری مواجه شد. بر اساس توئیت شرکت امنیت بلاکچین پک‌شیلد، در ابتدا ۱۰۰ میلیون توکن از یکی از کیف‌پول‌های اتریوم این صرافی دزیده شد.

همچنین ممکن است سرقت توسط خود صرافی مربوط انجام شده باشد؛ به عنوان نمونه در اخبار آمده‌است که یکی از کارمندان سابق صرافی رمز ارزی تعطیل شده کریپتوپیا (Cryptopia)، به جرم سرقت حدودا 172 هزار دلار ارز دیجیتال که از طریق تهیه کپی از کلید‌های خصوصی کاربران به‌دست آورده بود، اعتراف کرد.

همچنین از پرونده‌های معروف در چند وقت اخیر که مالباختگان بسیاری در کشور داشته است، پرونده صرافی کریپتولند(Cryptoland) و ارائه ارز BRG است.

در نتیجه صرافی‌های ارزهای دیجیتال نیز از خطرات هک، حمله سایبری و سرقت مصون نخواهند بود و یا ممکن است با صرافی‌هایی مواجه شویم که از اساس تقلبی هستند. با توجه به اینکه لازم است از نحوه شکایت از صرافی رمز ارزها و انواع شکایات در این زمینه آگاه باشیم مطالعه درباره آن در مطالب پیشین همین وبسایت مفید خواهد بود.

3) سرقت از طریق شبکه‌های اجتماعی

ممکن است سارقان از طریق شبکه‌های اجتماعی (مانند توییتر، اینستاگرام و فیس بوک) افراد کم تجربه و ناآگاه را به خرید ارزهای دیجیتال تشویق کنند. به این ترتیب که به آن‌ها می‌گویند با واریز مبلغ مشخص یا ثبت‌نام در سایت خاصی ارز دیجیتال بخرند تا در بازۀ زمانی کوتاهی به سود برسند و یا ارز رایگان دریافت کنند؛ در حالیکه بعد از انجام عملیات و گذشت زمان، خبری از فرد وعده‌دهنده نشده و بدون باقی گذاشتن ردی از خود اقدام به سرقت سرمایه افراد می‌کند.

در نتیجه لازم است کاربران مراقب چنین پیام‌هایی در شبکه‌های اجتماعی باشند، مخصوصا وقتی که با صفحات قلابی(فیک) مواجه می‌شوند.

4) سرقت از طریق لینک‌های مخرب و بدافزارها

در این روش، سارقان با انتشار آگهی‌هایی مبنی بر استخراج رمزارز از طریق گوشی یا کامپیوترهای شخصی از افراد می‌خواهند که نرم‌افزار خاصی را در دستگاه خود نصب کنند و اقدام به واریز سرمایه خود جهت خرید رمزارز کنند؛ در حالیکه امکان استخراج رمزارز از چنین طرقی ممکن نیست و صرفا موجب به سرقت رفتن سرمایه افراد و قربانی شدن آن‌ها می‌شود.

در خصوص بدافزارها به عنوان نمونه آمده است که بدافزاری به نام کوکی ماینر (CookieMiner)، کوکی‌های مرتبط با وب‌سایت صرافی‌های ارز دیجیتال و خدمات رسان‌های کیف پولی را از مرورگر بازدیدکنندگان به سرقت می برد.

5) حمله فیشینگ

فیشینگ یکی از تکنیک‌های رایج در مهندسی اجتماعی است که در آن هکر با استفاده از جعل صفحات وب، تماس‌ها و ایمیل‌ها سعی در فریب کاربر و به دست آوردن اطلاعات حساس وی شامل نام‌های کاربری، کلمات عبور و اطلاعات حساب بانکی دارد. به زبان ساده‌تر می‌توان فیشینگ را نوعی سرقت آنلاین به حساب آورد. در اینگونه حملات، هکر هیچگونه نفوذی به صورت فنی انجام نمی‌دهد بلکه با جعل صفحات وبسایت‌ها، ارسال ایمیل، تماس‌های تلفنی و پیامک اطلاعات حساس و مهم هدف مورد نظر خود را به دست آورده و به راحتی به سیستم نفوذ می‌کند. در حقیقت بدون اینکه کاربر متوجه جعلی بودن این موارد باشد، اطلاعات مورد نیاز هکر  (فیشر) را  در اختیار وی قرار می‌دهد.

فیشینگ در حوزه‌های مالی و در فضاهایی که بحث پول و دارایی در میان است بیشتر از حوزه‌های دیگر انجام می‌شود و حوزه ارزهای دیجیتال هم از این قاعده مستثنی نیست. در ارزهای دیجیتال، مجرمان سایبری برای اجرای فیشنیگ معمولا از ایمیل، صفحات یا برنامه‌های جعلی استفاده می‌کنند و در تلاش هستند تا با هدایت کاربران به این صفحات کلید خصوصی یا دارایی کاربران را به سرقت ببرند. به جز ارسال ایمیل‌های جعلی که یک موضوع متداول است، یک مجرم سایبری می‌تواند سایتی کاملا مشابه با آدرس یک سایت صرافی یا کیف پول معتبر بسازد و اطلاعات ورود کاربران هدایت‌شده به آن سایت را دریافت کند.

ربات‌های معامله‌گر همچنین یکی از مواردی هستند که احتمال فیشینگ در آنها بالاست. نحوه کار این ربات‌ها به این صورت است که کاربران می‌توانند اطلاعات عبور خود در صرافی را در این ربات‌ها وارد کنند تا این نرم‌افزارها کارهای معاملاتی برنامه‌ریزی‌شده مانند خرید و فروش ارزهای دیجیتال به صورت خودکار را انجام دهند. حال اگر در این نرم افزارها فیشینگ انجام شود، اطلاعات ورود مشتریان در اختیار سازندگان نرم افزار قرار خواهد گرفت.

به این ترتیب در صورت عدم توجه قربانی به آدرس گیرنده، ارزهای دیجیتال برای هکر ارسال می‌شوند. طرح‌های کلاهبرداری که به کاربران وعده ارزهای دیجیتال رایگان را می‌دهند یکی از ابزارهای خوب برای فیشینگ هستند. معمولا این طرح‌ها به کاربران وعده می‌دهند که در ازای کارهای ساده‌ای مثل عضویت در سایت یا دعوت کردن افراد جدید ارز دیجیتال رایگان پرداخت می‌کنند. این در حالی است که در نهایت هیچ ارز دیجیتالی پرداخت نمی‌کنند.

 

لازم به ذکر است از دیگر مصادیق سرقت ارز دیجیتال می توان به تبلیغات جعلی در گوگل، اکستنشن‌های مرورگر، هک وای‌فای، هک ارز دیجیتال با وعهده‌ی توکن رایگان، حمله‌ی کپی پیست و.. اشاره کرد. گاهی اوقات روش ساده‌تری هم برای کلاهبرداری و سرقت سرمایه وجود دارد. جمع‌آوری وجوه در یک عرضه‌ی اولیه سکه (ICO) معمولا در مدت زمان معینی آغاز می‌شود و هنگامی که مبلغ مورد نیاز جمع‌آوری شد، خاتمه می‌یابد. در زمان شروع، آدرس مکان جمع‌آوری به وب سایت پروژه ارسال می‌شود. در طولICO  یک هکر به وب سایت پروژه دسترسی می‌یابد و تا ICO باز می‌شود آدرس را با آدرس خودش جایگزین می‌کند. در یک ساعت چند هزار شرکت‌کننده چندین میلیون دلار به دارایی اضافه می‌کنند. سپس آدرس‌ها به عنوان آدرس جعلی مشخص )برچسب‌گذاری) می‌شوند. اما در صورتی که از فعالیت این سرمایه‌گذاران مشتاق ممانعت به عمل نیاید، بسیاری از آنها به انتقال پول به همان آدرس جعلی ادامه می‌دهند و هکر چند میلیون دلار دیگر در آن روز به دست می‌آورد.

کلاهبرداری ارز دیجیتال

از جرایم رایج در حوزه ارزهای دیجیتال، انواع کلاهبرداری‌های اینترنتی است که قربانیان زیادی گرفته و منجر به بردن مال بسیاری از کاربران در این زمینه شده‌است. در این قسمت دو مورد از رایج‌ترین شیوه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم.

الف) کلاهبرداری به روش “پامپ و دامپ”

ممکن است برخی افراد سودجو در فضای مجازی، با دادن وعده سودهای کلان، کاربران را ترغیب به سرمایه‌گذاری در برخی رمزارزهای خاص یا توکن‌ها کنند. این رمزارزها از ارزش واقعی چندانی برخوردار نیستند و صرفا به دلیل افزایش تقاضا و هیجان در بازار، قیمت آن‌ها بالا می‌رود (پامپ).

در مرحله بعد، دارنده و تشویق‌کننده، رمزارزهای خود را در بالاترین قیمت می‌فروشد و باعث می‌شود که عرضه بیشتر از تقاضا شود. سپس باقی خریداران نیز با مشاهده کم‌ارزش شدن رمزارز خود اقدام به فروش آن می‌کنند. در نتیجه عرضه بیشتر شده و باعث کاهش قیمت رمزارز می‌شود (دامپ).

برای آگاهی بیشتر نسبت به کلاهبرداری به روش پامپ و دامپ و شیوه‌های پیشگیری یا پیگرد آن می‌توانید به مطالب قبلی همین وبسایت مراجعه کنید.

ب) کلاهبرداری از طریق طرح‌های پانزی

طرح پانزی روشی است که در آن کلاهبرداران با دادن وعده‌ سودهای تضمینی و نجومی از افراد سرمایه جذب می‌کنند در حالیکه بدون هیچ فعالیت اقتصادی و مولد از محل سرمایه‌های جذب شده، اقدام به پرداخت سود وعده داده شده در ماه‌های اول می‌کنند. پس از مدتی فعالیت و جذب سرمایه‌های بسیار کلاهبرداران متواری می‌شوند.

این شیوه از کلاهبرداری در حوزه ارزهای دیجیتال هم رایج بوده و حتی به دلیل سخت بودن ردیابی و پیگیری آن‌ها زمینه مناسب‌تری برای طرح‌های پانزی خواهد بود.

برای مطالعه تفصیلی درباره کلاهبرداری پانزی و شیوه‌های پیشگیری یا پیگرد آن می‌توانید به مطالب قبلی همین وبسایت مراجعه کنید.

راه‌های پیشگیری از سرقت ارز دیجیتال

همیشه بهترین راه برای جلوگیری از به سرقت رفتن اموال آگاهی نسبت به روش‌های ارتکاب جرایم این حوزه و شیوه‌های پیشگیری از آن‌ها است. در خصوص رمزارزها نیز باید توجه داشت که پیگیری پرونده‌های سرقت در این زمینه و شناسایی سارقان فرایندی پیچیده و دشوار خواهد بود. 

بنابراین پیشگیری و هوشیاری پیش از وقوع هر جرمی بهترین راه برای تضمین امنیت ارزهای دیجیتال خواهد بود. در این بخش به برخی موارد مهم جهت تامین امنیت هرچه بیشتر ارزهای دیجیتال و پیشگیری از به سرقت رفتن آن‌ها اشاره می‌شود:

انتخاب و استفاده از کیف پول‌های امن و مطمئن

در بخش‌های قبل دیدیم که کیف پول‌های مختلفی (مانند تراست ولت، کوینومی، متامسک و اتمیک ولت) برای نگهداری ارز دیجیتال وجود دارد. در صورت استفاده از کیف پول‌های آنلاین باید دقت کنیم که از سایت رسمی همان کیف پول، نرم‌افزار مربوط به آن‌ را دانلود کنیم و همچنین مراقب درگاه‌های جعلی و غیررسمی که ممکن است به نام کیف پول‌های مشهور ایجاد شود باشیم.

در خصوص انواع کیف پول‌ها گفته شده است که کیف پول‌های سخت افزاری از امنیت بیشتری نسبت به انواع نرم‌افزای و آنلاین برخوردارند و کمتر در معرض سرقت قرار می‌گیرند.

بنابراین پیشنهاد می‌شود از کیف پول‌های سخت افزاری استفاده شود. کیف پول سخت‌افزاری دستگاهی فیزیکی است که به طور ویژه برای ذخیره‌سازی امن دارایی‌های دیجیتال طراحی شده است. این دستگاه کلیدهای خصوصی ارزهای دیجیتال را به شکل آفلاین (بدون نیاز به اینترنت) در خود ذخیره می‌کند و به همین دلیل امنیت بیش‌تری نسبت به کیف پول‌های دسکتاپ و موبایلی دارد. کیف پول‌های سخت‌افزاری دارایی ‌ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌ای هستند که امکان حمله از سوی هکرها را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهند، به این معنی که هکرها نمی‌توانند بدون اجازه دارنده، به دارایی‌ها دسترسی پیدا کنند.

دقت در نگهداری و حفظ کلید‌های خصوصی و رمز عبور

دارندگان ارز دیجیتال باید در محرمانه نگه داشتن هرچه بیشتر کلیدهای خصوصی، عبارت بازیابی و رمز عبور خود کوشا باشند. برای این منظور باید از انتخاب عبارات یا اعداد ساده برای این بخش‌ها خودداری شود و از رمزهای پیچیده و دشوار برای کیف پول‌ها استفاده شود. همچنین نباید آن‌ها را در اختیار دیگران قرار داد یا در گوشی موبایل ذخیره کرد.

مراجعه به صرافی‌های مطمئن و معتبر ارز دیجیتال

صرافی ارز دیجیتال بستری در فضای مجازی یا نرم‌افزار تلفن‌همراه است که معاملات و خرید ارزهای دیجیتال مانند تتر، بیت کوین، اتریوم و… از طریق آن انجام می‌شود. اعتبار، امنیت و پشتیبانی مناسب از مهم‌ترین معیارهایی است که هنگام انتخاب هر صرافی برای معامله ارز دیجیتال باید به آن توجه نمود و با دانش کافی وارد این عرصه شد.

در کشور ما وجود برخی تحریم‌ها و همچنین عدم وجود قانونی خاص برای فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال، لزوم هوشیاری در سروکار داشتن با آن‌ها را دوچندان می‌کند، خصوصا آنکه برای صرافی‌های ارز دیجیتال نماد اعتماد الکترونیکی(ای‌نماد) صادر نمی‌شود و بنابراین باید به عواملی مانند حسن سابقه، شهرت آن‌ها و داشتن دفتر و مکان ثابت جهت مراجعه و پیگیری توجه داشت. 

در این راستا می‌توان به اوراق شناسایی جهت احراز هویت صاحب صرافی‌ مراجعه کرد. همچنین برای انجام معاملات کلان، به‌صورت حضوری با مراجعه به دفتر صرافیِ مربوط اقدام شود.

هوشیاری نسبت به وعده‌های اغوا کننده

این مسئله یکی از طرق پیشگیری از غالب کلاهبرداری‌ها در عالم سرمایه‌گذاری و معاملات است، چرا که بیشتر کلاهبرداری‌ها و سرقت‌های هوشمند نیز از همین طریق رخ می‌دهد. همیشه باید نسبت به افرادی که با دادن وعده‌ سودهای کلان قصد ترغیب ما را در خرید ارزهای دیجیتال خاص دارند، هوشیار و محتاط باشیم. لازم است پیش از هرگونه همکاری با چنین افرادی، نسبت به هویت آن‌ها و ماهیت ارزهای دیجیتال جست‌وجو کرده و آگاهی کامل داشته باشیم.

نصب آنتی ویروس معتبر و باکیفیت

استفاده از آنتی ویروس معتبر و با کیفیت جهت حفاظت از دسترسی به کیف پول‌ها و مبادلات ارزهای رمزنگاری‌شده نیز گزینه‌ی مناسبی برای کاهش ریسک‌های امنیتی است. توجه داشته باشید که معمولاً آنتی‌ویروس‌های با کیفیت‌تر، با پرداخت هزینه به دست آمده و نسخه‌های رایگان، دارای محدودیت‌هایی در کمیت و کیفیت نرم‌افزار هستند.

مشورت با مشاوران حقوقی متخصص در زمینه ارز دیجیتال

در این زمینه لازم است پیش از فعالیت گسترده در سرمایه‌گذاری‌ها و معاملات ارزهای دیجیتال با وکلای متخصص در زمینه ارزهای دیجیتال در ارتباط باشیم. از این طریق، پیش از انجام دادن هر اقدام و معامله‌ای نسبت به جوانب قانونی و پروسه‌های حقوقی معاملات خود آشنا شده و با اطمینان بیشتر به سرمایه‌گذاری و معامله می‌پردازیم.

پیگیری دعاوی مربوط به ارز دیجیتال

با توجه به اینکه هنوز قانونی خاص در کشور ما در مورد ارزهای دیجیتال تصویب نشده‌است، ممکن است برخی افراد در امکان طرح دعاوی و شکایات مربوط به ارزهای دیجیتال در دادگاه‌های ایران تردید کنند.

در این خصوص باید توجه داشت که طبق اطلاعیه منتشر شده در سایت پلیس فتا، امکان طرح شکایت برای جرایم مربوط به ارزهای دیجیتال وجود داشته و رویه پیگیری آن‌ها مشابه سایر جرایم کیفری و پرونده‌های حقوقی خواهد بود. بنابراین، هرچند قانون خاصی در کشورمان در خصوص ارزهای دیجیتال هنوز به تصویب نرسیده‌است، اما طرح دعوا و پیگیری قانونی مربوط این رمز ارزها در رویه دادگاه‌های کشور امکان‌پذیر است.

نکته مهم در پیچیدگی و تخصصی بودن دعاوی و شکایات مربوط به حوزه ارزهای دیجتال است. به خصوص آنکه‌ پیگرد سارقین و کلاهبرداران آن‌ها به‌راحتی انجام نشده و شناسایی آن‌ها در اغلب موارد با چالش‌های زیادی مواجه است.

در نتیجه با توجه به جدید و تخصصی بودن و پیچیدگی پروسه رسیدگی قضایی ارزهای دیجیتال، لازم است حتما از مشاوره وکلای متخصص در زمینه ارزهای دیجیتال و جرایم رایانه‌ای بهره‌مند شویم تا با هدایت آن‌ها بهترین و مناسبترین لوایح قضایی را نوشته و پروسه دادرسی را با صحت و دقت پشت سر بگذاریم.

نمونه شکواییه سرقت ارز دیجیتال

فرایند رسیدگی و پیگرد سرقت ارز دیجیتال و شناسایی سارق اهمیت و پیچیدگی خاص خود را دارد. به همین جهت، در این بخش برمبنای یک رخداد فرضی به ذکر یک نمونه شکواییه در این خصوص می‌پردازیم تا با طریقه نگارش آن آشنا شویم.

همچنین بخوانید: چگونه شکواییه بنویسیم؟

« ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۱ تهران (دادسرای جرایم رایانه‌ای)،

با سلام،

احتراما به وکالت از آقای / خانم… به استحضار می‌رساند:

موکل اینجانب از تاریخ…وارد بازار معاملات ارزهای دیجیتال (رمز ارزها) شده و از طریق ایجاد حساب کاربری در کیف پول…به خرید‌ و‌ فروش رمز ارزها پرداخته‌است. مشتکی‌عنه با هویتی جعلی به عنوان کارشناس امور مالی و مشاور ارزهای دیجیتال با جلب اعتماد موکل اینجانب اطلاعات حساب کاربری و رمز عبور کیف پولِ موکل بنده را گرفته و از این طریق، با دسترسی به کیف پول اقدام به سرقت ارزهای دیجیتال موجود در آن به ارزش چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال کرده‌است.

با عنایت به مراتب فوق، تعقیب کیفری و مجازات نامبرده را مطابق ماده 12 قانون جرایم رایانه‌ای مستدعی است.

مدارک و مستندات به پیوست تقدیم شده‌است.

با تشکر »

بدیهی است که تنظیم هرچه دقیق‌تر و تخصصی‌تر شکواییه‌ها در این مورد، به نحوی که زمینه مناسبی را برای شروع رسیدگی و پیگیری جرم توسط دادسرای جرایم رایانه‌ای فراهم کند، زیر نظر وکلای متخصص در زمینه ارزهای دیجیتال و جرایم رایانه‌ای امکان‌پذیر خواهد بود.

جمع‌بندی

با توجه به آنچه که در این مطلب خواندیم:

الف) سرقت ارزهای دیجیتال ممکن است از طریق کیف پول‌ها یا صرافی‌های جعلی و نامعتبر، هک شدن آن‌ها، پیام‌های حاوی لینک‌های مخرب (فیشینگ) و بدافزارها و وعده‌های فریب دهنده مبنی بر سودهای کلان در شبکه‌های اجتماعی انجام شود. به همین جهت لازم است پیش از ورود به عرصه معاملات ارزهای دیجیتال، از دانش کافی در این زمینه برخوردار باشیم و نسبت به روش‌های پیشگیری از جرایم این حوزه آگاه باشیم.

ب) سرقت رمزارزها مشمول جرایم دسترسی غیرمجاز رایانه‌ای و سرقت رایانه‌ای خواهد بود و فرد سارق، به مجازات مذکور در قانون جرایم رایانه‌ای و همچنین مطابق قانون مجازات اسلامی، به رد مال مسروقه به صاحب آن محکوم خواهد شد.

ج) استفاده از کیف پول‌های معتبر، امن و مطمئن، دقت در نگهداری و حفظ کلید‌های خصوصی، عبارات شناسایی و رمز عبور، مراجعه به صرافی‌های معتبر در زمینه ارز دیجیتال و مشورت با وکلای متخصص در این حوزه از جمله راه‌های پیشگیری از افتادن در دام مجرمین و به سرقت رفتن ارزهای دیجیتال است.

د) نهایتا، برای پیگیری جرایم مربوط به ارزهای دیجیتال و طرح شکایات در این خصوص می‌توان از طریق پلیس فتا و با راهنمایی وکلای متخصص اقدام نمود؛ همچنین با توجه به اینکه غالب این جرایم، دارای ماهیت مجازی و رایانه‌ای هستند، پیگیری قضایی آن‌ها از طریق دادسرای جرایم رایانه‌ای و فضای مجازی انجام خواهد شد.

نویسنده: محمدحامد پاکیزه‌دل