امروزه اهمیت فضای مجازی و بازاریابی اینترنتی جهت افزایش فروش محصولات و خدمات بر کسی پوشیده نیست.
بسیاری از افراد، روزانه وقت زیادی را در فضای مجازی سپری می‌کنند و صرف این مدت زمان، فرصت مناسبی است تا صاحبان کسب‌وکار نسبت به معرفی محصولات خود در بستر اینترنت اقدام کنند.
در حال حاضر صاحبان بسیاری از کسب‌وکار‌ها، ضمن درک اهمیت حضور موثر در فضای مجازی، به اقداماتی نظیر تبلیغ در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها، دیجیتال مارکتینگ، انعقاد قرارداد با اینفلوئنسر‌ها و نیز اقدامات مربوط به سئو سایت دست زده‌اند.
سئو سایت بر خلاف سایر روش‌هایی که در بالا ذکر شد فاقد جنبه‌ی تبلیغاتی مستقیم است.
بدین‌معنا که در فرآیند سئو، فروشگاه اینترنتی یا سایت کارفرما، در صورت انجام جستجو‌های اینترنتی در موتور‌های جستجو نظیر گوگل، یاهو و بینگ، در رتبه‌ی بالاتری نسبت به دیگر وب‌سایت‌های مشابه و رقیب قرار می‌گیرد.
بدیهی است که افزایش رتبه در موتور‌های جستجو باعث می‌شود تا فروش کسب‌وکار تا میزان زیادی بیشتر شود.
بسیاری از افرادی که در جستجوی خدمات و کالا‌های موردنظر خود در اینترنت جستجو می‌کنند، توجه‌شان بیشتر معطوف به نتیجه‌هایی است که در رتبه‌های بالاتر در موتور‌های جستجو نمایش داده می‌شود و بیشتر افراد حتی به صفحه‌ی دوم نتایج جستجو نیز نگاه نمی‌کنند!
البته بهبود رتبه سایت تنها یکی از روش‌های به کار رفته در سئو سایت است و اقداماتی نظیر بهبود رتبه کلیدواژهها و تطابق کدنویسی سایت با ملزوماتی که موتور‌های جستجو تعیین می‌کنند نیز قسمت‌هایی دیگر از این فرآیند را تشکیل می‌دهند.
با مقدماتی که ذکر شد می‌توان قرارداد سئو را فرآیندی نامید که طی آن سئوکار متعهد می‌شود تا با انجام اقداماتی، سایت را برای موتور جستجو بهینه کند تا در صورت جستجوی خدمات و کالا‌های مربوطه، سایت کارفرما در رتبه‌ی بالاتری قرار بگیرد.
هم‌چنان که قرارداد سئو دارای جنبه‌های فنی است، این قرارداد همانند دیگر قرارداد‌ها، واجد جنبه‌های حقوقی نیز هست.
در این مطلب قصد داریم تا ضمن اشاره به کلیات مربوط به این قرارداد، شما را با شروط پرکاربردی که در این قرارداد‌ها به کار می‌روند آشنا کنیم. پس در ادامه‌ی مطلب با ما همراه باشید.
چرا به یک قرارداد مکتوب سئو نیاز داریم؟
واضح‌ترین و در عین حال ضروری‌ترین دلیل برای انعقاد یک قرارداد مکتوب این است که طرفین در مورد حقوق و تعهدات خود در برابر یک‌دیگر آگاهی کامل داشته باشند.
ناگفته پیداست که توافقات شفاهی و غیرمکتوب فاقد قدرت استنادی و اثباتی مناسب هستند. همچنین در توافقات شفاهی این امکان وجود دارد که بسیاری از ضروریات قرارداد از جمله زمان‌بندی تحویل کار، میزان دقیق دستمزد، مدت قرارداد و نیز سایر شروط مهم، از قلم بیافتد.
برای جلوگیری از ابهام در چگونگی و کیفیت تعهدات طرفین و همچنین حصول اطمینان از درک متقابل در خصوص چگونگی اجرای قرارداد، لازم است تا حتما ضمن مشورت با وکلا و حقوق‌دانان مجرب، نسبت به تهیه و تنظیم یک قرارداد مکتوب اقدام نمایید.
موضوع قرارداد سئو چیست؟
همان‌طور که در مقدمه‌ی مطلب اشاره شد هدف از سئو، بهبود میزان بهره‌وری سایت و افزایش بازدید و فروش است.
در قرارداد‌های سئو معمولا تعهداتی نظیر افزایش ترافیک سایت به میزان مشخص، بهبود رتبه مربوط به کلمات کلیدی سایت در موتور‌های جستجو، افزایش فروش و بهبود جایگاه سایت درج می‌شود.
آنچه در این بین از اهمیت بسزایی برخوردار است این است که بسیاری از آژانس‌های سئو وعده‌هایی نظیر قرار گرفتن در رتبه‌ی اول گوگل یا افزایش نجومی و غیر‌معقول فروش و بازدید را به مشتریان خود می‌دهند.
توجه داشته باشید که سئو در حقیقت یک رقابت در زمینه‌ی بهبود شاخص‌های کلی یک سایت اینترنتی از منظر موتور‌های جستجو است و بدیهی است که این رقابت برنده و بازنده‌هایی دارد.
آژانس‌های سئو حرفه‌ای، تعهدات خود را به صورت افزایش رتبه‌ی سایت در گوگل و یا قرارگرفتن چهل تا هفتاد درصد از کلمات کلیدی سایت در صفحه‌ی نخست نتایج گوگل درج می‌کنند و از دادن تعهداتی که انجام آنها تا حد زیادی به اتفاقات و شانس وابسته است خودداری می‌کنند.
شروط رایج در قرارداد‌های سئو چیست؟
در این بخش از مطلب قصد داریم تا شروط و بند‌هایی که بایستی در قرارداد‌های سئو درج شوند را مورد بررسی قرار دهیم.
به یاد داشته باشید، آنچه به عنوان شروط پرکاربرد در اینجا بحث می‌شود، تنها قسمتی از شروطی است که باید در قرارداد درج شود. در صورت نیاز بایستی ضمن مشورت با حقوق‌دانان نسبت به درج شروط اختصاصی، بسته به شرایط و اوضاع و احوال خاص هر قرارداد اقدام نمایید.
1- درج مشخصات کارفرما و شرکت یا فرد سئوکار در ابتدای قرارداد
در همه‌ی قرارداد‌هایی که در خصوص موضوعات مختلف منعقد می‌شود، پیش از ورود به مفاد اصلی قرارداد و بحث درخصوص شرایط ماهوی تعهدات، بایستی طرفین قرارداد به طور دقیق مشخص شوند.
در صورتی که کارفرما شخص حقیقی است مشخصات کامل وی مانند نام و نام خانوادگی، شماره ملی و آدرس بایستی در ابتدای قرارداد درج شود.
همچنین در صورتی که کارفرما شخص حقوقی باشد نیز نام شرکت، آدرس شرکت و شماره ثبت شرکت از جمله مواردی است که حتما بایستی در ابتدای قرارداد ذکر شود.
در صورتی که سئوکار نیز شخص حقیقی و یا حقوقی باشد نیز رعایت موارد ذکر شده در بالا، در خصوص درج مشخصات کامل ایشان ضروری است.
در صورتی که یکی از طرفین قرارداد شخص حقوقی است، حتما پیش از امضای قرارداد نسبت به داشتن حق امضا از جانب شخص حقیقی از سوی آن شخص اطمینان حاصل نمایید.
2- شروط مربوط به مدت قرارداد و تمدید آن
از مهم‌ترین شروطی که حتما بایستی در قرارداد در مورد آن مفادی درج شود؛ مدت قرارداد است.
تعیین مدت قرارداد به عوامل زیادی از جمله مدتی که طرفین برای همکاری درنظر گرفته‌اند بستگی دارد.
در برخی از قرارداد‌ها، زمان اجرایی شدن آن با زمان امضای آن متفاوت است و ممکن است چند روز یا چند هفته پس از امضای قرارداد، روزی باشد که مدت قرارداد آغاز می‌شود.
همچنین در خصوص تمدید مدت قرارداد نیز شروط مختلفی در این خصوص قابل درج است از جمله اینکه ممکن است به موجب شرطی، قرارداد پس از انقضا به طور خودکار برای مدتی مشخصی مثلا یک سال تمدید شود و در صورتی که کارفرما مایل به قطع همکاری باشد بایستی حداقل یک ماه پیش از پایان مدت پروژه، این امر را به اطلاع سئوکار برساند.
در خصوص تمدید خودکار قرارداد نیز ممکن است تعدیل‌هایی به لحاظ دستمزد صورت بگیرد، بدین صورت که به موجب شرطی در صورت تمدید خودکار قرارداد، درصد مشخصی به میزان دستمزد سئوکار افزوده شود.
3- تعیین دقیق تعهدات سئوکار
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هرچند هدف از قرارداد‌های سئو در نهایت بهبود کارکرد سایت و افزایش بازدید آن است اما این هدف از طریق راهکار‌های گوناگونی به دست می‌آید. در اینجا تعدادی از این اقدامات را که ممکن است در تعهدات سئوکار درج شوند را مرور می‌کنیم.
الف) تحقیق کلمات کلیدی موثر و آنالیز و بررسی کلیدواژهها و عبارات مورد جستجو.
ب) بررسی کلیدواژه‌های سایت از منظر رقابتی با سایر وب‌سایت‌های رقیب.
ج) بررسی معماری سایت کارفرما به لحاظ کدنویسی، طراحی صفحه و ساختار لینک‌دهی به مطالب.
د) انجام توصیه‌ها و بهبود‌ها در جهت بهبود مطالب و محتوای موجود در سایت شامل نوشته‌ها، عنوان صفحات، متا تگ‌ها و لینک‌هایی که به سایت‌های دیگر در وب‌سایت موجود است.
هـ) سایر خدمات مشاوره‌ای و خدمات گزارش‌دهی.
توجه داشته باشید که موارد ذکر شده صرفا گوشه‌ای از آیتم‌هایی است که ممکن است شخص یا شرکت سئوکار متعهد به انجام آن باشد.
در هر قرارداد ممکن است با توجه به نیاز‌های مشتریان، فهرست موارد ذکر شده در فوق، دستخوش تغییراتی شوند تا با نیاز‌های مشتریان سازگاری کامل پیدا کنند.
4- تعیین اشخاص مسئول بابت سئو
همان‌طور که پیش‌تر در این مطلب مشاهده کردید، سئو دارای جنبه‌های بسیاری بابت اقدامات فنی است که بایستی توسط سئوکار انجام شود.
این اقدمات فنی گوناگون احتمالا در تخصص افراد گوناگونی قرار دارد که بایستی در خصوص آن تعیین تکلیف شود.
به عنوان مثال فرض کنید طی قرارداد سئو مقرر شده تا نسبت به بهبود رتبه‌ی کلمات کلیدی، بهبود کدنویسی سایت و افزایش ترافیک اقداماتی صورت بگیرد.
در صورتی که طرف قرارداد یک شرکت فعال در زمینه‌ی سئو باشد، بایستی افراد یا فرد مسئول در خصوص هر یک از این اقدامات مشخص شود.
این اقدام سبب می‌شود تا جهت پیگیری اموری که به شرکت واگذار شده، بتوان به طور مشخص با فرد خاصی از آن مجموعه ارتباط گرفت و تعاملات را برقرار کرد.
5- تعهدات مشتری
در قرارداد‌های سئو، مشتری علاوه بر پرداخت مبلغ مربوط به انجام خدمات سئو، دارای مسئولیت‌ها و وظایف دیگری نیز هست. در اینجا تعدادی از این تعهدات را اجمالا مورد بررسی قرار می‌دهیم.
الف) ایجاد دسترسی به وب‌سایت برای انجام آنالیز‌های مربوط به سئو
ب) دسترسی به سرور و سخت‌افزار‌های مربوط به وب‌سایت جهت اعمال بهبود‌های مربوط به سئو
ج) تحویل لوگوی به روز و باکیفیت مربوط به کسب‌وکار جهت استفاده در وب‌سایت
د) اجازه‌ی استفاده از نشان تجاری یا لوگو مشتری برای اقدامات مربوط به سئو
6- شرایط مربوط به پرداخت
در قرارداد سئو همانند هر قرارداد دیگری، در هنگام انعقاد قرارداد در مورد شرایط و نحوه‌ی پرداخت حق‌الزحمه، مذاکره و تعیین تکلیف می‌شود.
هر چه شرایط مربوط به پرداخت با دقت بیش‌تری نگارش شوند و مذاکرات بیش‌تری در خصوص آنها صورت گیرد، ریسک‌های مالی قرارداد به طرز قابل توجهی کاهش پیدا خواهند کرد.
برخی از مهم‌ترین مباحثی که بایستی در هنگام تنظیم قرارداد‌های سئو در خصوص شرایط و نحوه پرداخت مدنظر قرار گیرند عبارتند از:
الف) روش پرداخت از سوی کارفرما چگونه خواهد بود؟ به عنوان مثال پرداخت با چک یا واریز مستقیم به حساب شخص یا شرکت از جمله روش‌های معمول پرداخت است.
ب) پرداخت باید در چه زمانی صورت بگیرد و این پرداختی بایستی به چه میزان باشد؟
ج) مبنای پرداخت به سئوکار به چه صورت است؟ به عنوان مثال پرداخت مبلغی مشخص یا مقطوع مدنظر است یا میزان پرداختی وابسته به میزان موفقیت عملیات سئو متغیر خواهد بود؟ همچنین ممکن است پرداخت بر اساس درصدی از میزان افزایش فروش به واسطه‌ی عملیات سئو نیز مقرر شود.
د) میزان مبالغی که بایستی در بازه‌های زمانی مشخص پرداخت شود. به طور مثال آیا لازم است در قرارداد مبلغی به عنوان پیش‌پرداخت داده شود یا خیر؟
7- پیش‌پرداخت
انجام پیش‌پرداخت برای شروع کار دارای مزایای متعددی است. از جمله این مزایا می‌توان به تامین منابع مالی مناسب جهت شروع پروژه برای سئوکار اشاره کرد.
همچنین پیش‌پرداخت این مزیت را نیز دارد که سئوکار از پرداخت حق‌الزحمه‌ی خود در صورت انجام شدن کار تا حد زیادی مطمئن می‌شود.
اطمینان از پرداخت مبلغ حق‌الزحمه از این رو دارای اهمیت مضاعفی است که در فرآیند سئو، در صورت عدم پرداخت حق‌الزحمه، نمی‌توان خدمات تولیدی را به شخص دیگری فروخت و از بروز ضرر بیشتر جلوگیری کرد، چرا که سئو یک فرآیند شخصی است و برای هر کسب‌وکار و سایت، روش‌های مختص به خود را اقتضا می‌کند.
برای کاهش ریسک عدم پرداخت از سوی کارفرما معمولا سئوکار قرارداد را فازبندی می‌کند و همزمان با آماده شدن شدن درصد مشخصی از هر فاز قرارداد، توانایی مطالبه‌ی مبلغی به عنوان پیش‌پرداخت را خواهد داشت.
به عنوان مثال فرض کنید فرآیند سئو یک وب‌سایت شامل بهبود رتبه کلمات کلیدی، بازطراحی کدنویسی سایت و اصلاح ساختار لینک‌دهی است.
در صورتی که برای هر یک از این مراحل یک فاز قراردادی تعریف شود، می‌توان به موجب شرطی در صورت آماده شدن درصد مشخصی از کار، سئوکار توانایی مطالبه‌ی پیش‌پرداخت را داشته باشد تا ریسک عدم پرداخت یا پرداخت دیرهنگام به حداقل برسد.
8- جریمه‌ی پرداخت دیرهنگام از سوی کارفرما یا تحویل دیرهنگام از سوی سئوکار
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، فرآیند سئو عموما شامل اقدامات متعدد و فرآیند‌های موازی و جداگانه است که بایستی در هنگام انعقاد قرارداد در خصوص مهلت ارائه‌ی هر یک از فاز‌های قرارداد تصمیم‌گیری شود.
در صورتی که مطابق با شروط پیش‌بینی شده در قرارداد، کارفرما در موعد مقرر اقدام به تحویل کار ننماید، در این صورت می‌توان به موجب قرارداد جریمه‌ای به طور روزانه جهت تاخیر در پرداخت حق‌الزحمه معین کرد.
این جریمه می‌تواند حالت تصاعدی نیز داشته باشد، بدین صورت که هرچه پرداخت دیرتر صورت بگیرد، مبلغی که بایستی به عنوان جریمه دیرکرد؛ علاوه بر مبلغ اصلی پرداخته شود بیشتر شود.
مطالب ذکر شده در خصوص جریمه دیرکرد بابت پرداخت دیرهنگام از سوی کارفرما در مورد تاخیر در انجام تعهدات از سوی سئوکار نیز قابل اعمال است.
بدین صورت که در قرارداد شرط شود که در صورت تاخیر در انجام هر یک از فاز‌های قرارداد سئو، با گذشت میزان مشخصی از زمان، درصدی از حق‌الزحمه سئوکار کسر شود.
این شروط سبب می‌شوند تا با درج ضمانت اجرای مشخص در قرارداد، طرفین حداکثر تلاش خود را در جهت ایفای به موقع تعهدات به کار ببندد تا مشمول جریمه‌های مندرج در قرارداد نشوند.
9- شرایط مربوط به حل اختلاف و دادگاه صالح جهت رسیدگی به اختلافات
در هر رابطه‌ی قراردادی ممکن است که در نقطه‌ی مشخصی، طرفین به اختلاف برخورد کنند. حل اختلافات قراردادی به روش‌های متعددی از جمله مذاکره، میانجی‌گری، داوری و ارجاع اختلاف به دادگاه امکان‌پذیر است.
امروزه در بسیاری از قرارداد‌ها به دلیل کارآمدتر بودن روش داوری، شرط داوری گنجانده می‌شود. به موجب این شرط حل‌و‌فصل اختلافات آتی میان طرفین در صلاحیت اشخاصی به عنوان داور قرار خواهد گرفت.
مزیت داوری سریع‌تر بودن و تخصصی بودن فرآیند است که در مقایسه با ارجاع اختلاف به دادگستری، بسیار کارآمدتر است.
برخی از افراد ممکن است به هر دلیلی ارجاع اختلافات به دادگستری را نسبت به انتخاب روش داوری ترجیح دهند. در این صورت توجه داشته باشید که انتخاب دادگاه صالح جهت رسیدگی به اختلافات می‌تواند بسیاری از مشکلات در خصوص طرح دعوی در محکمه‌هایی با فاصله‌ی جغرافیایی زیاد را کاهش دهد.
10- مالکیت معنوی محتوا
در برخی از قرارداد‌ها، مقرر می‌شود تا آژانس سئو، علاوه بر انجام امور مربوط به سئو، محتوا‌هایی نیز برای وب‌سایت تولید کند.
بخش زیادی از فرآیند ارتقای رتبه‌ی کلیدواژهها و بهبود رتبه‌ی سایت با تولید محتوا صورت می‌گیرد. به عنوان مثال یک آژانس توریستی که قصد دارد تور‌های گردشگری خارجی را به فروش برساند، نیاز به این دارد تا مطالبی همچون آشنایی با جاذبه‌های توریستی کشور‌های مختلف را در سایت بارگزاری کند تا موتور‌های جستجو با اسکن و بررسی این مطالب، آنها را در نتایج خود نشان دهند.
مالکیت معنوی محتوای تولید شده توسط آژانس سئو، از جمله مواردی که بایستی در خصوص آن حتما در قرارداد تعیین تکلیف شود.
به عنوان مثال ممکن است در قرارداد درج شود که به محض انتشار مطالب در بستر وب‌سایت، مالکیت معنوی این مطالب به شرکت یا شخص سفارش‌دهنده منتقل خواهد شد.
11- شرط عدم افشا
در جریان بسیاری از روابط تجاری، اشخاص اسرار تجاری خود را خواسته یا ناخواسته در اختیار طرف مقابل قرار می‌دهند. به طور مثال میزان فروش سالانه محصولات، برنامه‌های آتی شرکت برای توسعه‌ی کسب‌وکار و تعداد کارمندان همگی از جمله اسراری است که افشای آنها ممکن است صدماتی به کسب‌وکار وارد کند.
چرا که رقبا با اطلاع از جزئیات و چندوچون وضعیت رقیب، می‌توانند با دید بهتر اقدام به برنامه‌ریزی جهت به دست گرفتن سهم بازار وی نمایند.
از این رو حتما لازم است تا در قرارداد شرطی گنجانده شود که به موجب آن اسرار تجاری که از جانب کارفرما و چه از جانب سئوکار برای طرف دیگر افشا می‌شود، مصون از افشا بوده و طرف دیگر حق نداشته باشد آن را برای دیگران به هر شکل افشا کند.
برای اطمینان از صحت عملکرد و عدم افشای اسرار معمولا مبلغی به عنوان وجه التزام در قرارداد جهت نقض تعهد عدم افشا پیش‌بینی می‌شود تا در صورت افشای اطلاعات، شخص بتواند خسارات خود را از این طریق جبران نماید.
حتما بخوانید: قرارداد عدم افشا (NDA)
12- شرط عدم رقابت
در بسیاری از موارد این مسئله برای کارفرما حائز اهمیت است که سئوکار نسبت به همکاری با رقبای تجاری وی در طول مدت همکاری یا پس از آن اقدام نکند.
این نگرانی از این روست که سئوکار با اطلاع از کم وکیف اقدامات صورت گرفته برای کارفرمای اول، می‌تواند موقعیت وی را در مقایسه با رقبا، به خطر بیندازد.
لذا اگر برای کارفرما این نکته دارای اهمیت باشد که سئوکار، با برخی رقبا اقدام به همکاری نکند؛ بایستی شرطی در این خصوص در قرارداد گنجانده شود و همانند شرط عدم افشا، وجه التزامی نیز برای ضمانت اجرای تخلف از تعهد عدم همکاری با سایر رقبا درج گردد.
13- هزینه‌ی مربوط به سایر اقدامات
در برخی از قرارداد‌های سئو علاوه بر اقدامات رایج و معمول که برای بهینه کردن سایت برای موتور جستجو انجام می‌شود، سئوکار متعهد می‌شود تا فعالیت‌هایی نظیر تبلیغات متنی و کلیکی، رپورتاژ مطالب در سایر وب‌سایت‌ها یا سفارش آگهی به گوگل‌ادز را نیز انجام دهد.
بدیهی است که انجام چنین اقداماتی نیاز به تامین منابع مالی دارد. در صورت وجود توافقاتی از این دست در قرارداد، بایستی تکلیف هزینه‌های این نوع از خدمات نیز مشخص شود. تعیین تکلیف این مسئله که آیا تامین هزینه‌های تبلیغات به طور جداگانه با کارفرماست یا این هزینه‌ها در مبلغ نهایی قرارداد پیش‌بینی شده، از مهم‌ترین مواردی است که بایستی در خصوص آن در قرارداد مفادی درج شود.
مشاوره با وکیل متخصص
قرارداد سئو از جمله پرکاربردترین قرارداد‌ها در زمینه‌ی بازاریابی دیجیتال است که بایستی پیش از امضای قرارداد و در مراحل مذاکرات میان طرفین، به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
این بررسی دقیق از این رو دارای اهمیت است که درج شروط مبهم یا ناقص، در آینده سبب بروز هزینه‌های گزاف و تاخیر در اجرای پروژه خواهد شد.
لذا ضرورت دارد تا پیش از انعقاد قرارداد نسبت دریافت مشاوره از حقوق‌دانان متبحر و دارای تخصص در این زمینه اقدام نمایید تا ریسک‌های قراردادی را به حداقل ممکن کاهش دهید.
